Jobası: Kislotalardıń atalıwı hám kislotalardıń alınıwı. Fizikalıq hám ximiyalıq qásiyetleri. Eń áhmiyetli kislotalardıń qollaniliwi. Sabaqtıń aktuallıǵı

Karbonat -ionǵa sapa reaksiya. Karbonat -ion CO₃ ke tán eń zárúrli reaksiya suyultirilgan mineral kislotalardıń — xlorid yamasa sulfat kislotanıń tásiri bolıp tabıladı. Bunda vishillab uglerod (IV) oksid kóbikchalari ajralıp shıǵadı, ol kalsiy gidroksid eritpesi (hakli suw) arqalı 0 'tkazilganda eritpe CaCO₃ payda bolıwı sebepli ılaylılanadı :

CO₃^- + 2H⁺ = CO₂ + H₂O

hám keyininen

CO₂ + Ca(OH)₂ = CaCO₃ + H₂O

CO2 mol bolǵanında ılaylılanıw joǵaladı:

CaCO₃ + CO₂ + H₂O = Ca + 2HCO₃

Fosfat kislotalar. Fosfor (V) oksid P₄O₁₀ suw menen óz-ara tásirlesip, trimetafosfat kislotanı H₃(PO₃)₃ payda etedi (onıń formulası ápiwayılastırılgan halda HPO₃ retinde jazıladı ); bul kislota mol suw menen qaynatilganda fosfat kislota H₃PO₄ ni payda etedi; H₃PO₄ qızdırılǵanda difosfat kislota H₄P₂O₇ payda boladı :

3P₂O₁₀ + 6H₂O = 4H₃(PO₃)₃
H₃(PO₃)₃ + H₂O = 3H₃PO₄
2H₃PO₄ = H₄P₂O₇ + H₂O
Bulardan ámelde eń úlken áhmiyetke iye bolǵanı fosfat kislota, sebebi onıń duzları — fosfatlardan tóginler retinde paydalanıladı.
Fosfat kislota — aq qattı element. Suw menen qálegen koefficientte aralasadı. Ol nitrat kislotadan parq etip, oksidleytuǵın emes hám qızdırılǵanda bóleklenmeydi; buǵan sebep mınada, fosfor ushın tán bolǵan barlıq oksidleniw dárejeleri arasında +5 oksidleniw dárejesi eń turaqlı bolıp tabıladı. Sanaatda fosfat kislota eki usıl ekstraksiya hám termik usıl menen alınadı.
Birinshi usılǵa kóre maydanlanǵan kalsiy fosfatga sulfat kislota menen islew beriledi:
Ca₃(PO₄)₂ + 3H₂SO₄ = 2H₃PO₄ + 3CaSO₄

CaSO4 shókpe jaǵdayında túsedi, kislota bolsa eritpede qaladı. Kislota menen birge eritpege kópshilik qosımshalar — temir, aluminiy sulfatlari hám b. da ótedi. Bunday kislota tóginler islep shıǵarıw ushın isletiledi.

Ekinshi usılǵa kóre daslep (tábiy fosforni elektr pechda qaytarıw jolı menen) fosfor alınadı. Keyininen onı P₄O₁₀ oksidke shekem oksidlenedi jáne bul oksidti suw menen biriktirip, sap kislota (konsentraciyası 80% ge shekem ) alınadı.