«k a m o L o t»
ТАРЖИМОН 5 МАКБЕТ
Download 0.64 Mb. Pdf ko'rish
|
|
ТАРЖИМОН
5 МАКБЕТ Иштирокчилар: Д ун ка н - Ш отландия цироли Малкольм, Доналъбэйн - Д ун ка н н и н г ўги л ла р и Макбет, Банко - Қирол арм иясининг ген ераллари Макдуф - Шотланд зодагони Макбет хоним Уч жодугар Бундан кўп йиллар аввал Макбет исмли Шотланд зодагони бўлган экан. У Гламис лорди, айни в ақтд а Шотландия қироли Дунканнинг ам акиваччаси экан. Макбет қирол армиясининг генерали, ж асур в а маҳо- ратли ж ангчи бўлиб, мазкур ҳикоя бошланган пайтда у Норвегия қироли в а Ш отландиянинг Кавдор лорди- га қарш и ж анг қилаётган экан. Ўша ж ангда Кавдор лорди асирга олиниб, Норвегия қироли таслим бўлиш- га мажбур қилинган экан. Ж ангда заф ар қозонган Макбет ўз дўсти ва сафдош и Банко билан қирол са- ройига қайтибди. Йўлда улар бир ялангликдан ўтишибди. Туи қорон- ри ва довулли экан, бехос чақилган чақм оқ ёғдусида кўз олдларида уч ғаройиб қиёф а кўриниш берибди. - Ким бўлди булар? - ажабланиб сўрабди Банко, - Кўринишлари ғалати. Одам боласига 5Ьсшамайди-ку?! Ғаройиб жонзотлардан сас-садо чиқмабди. - Нега жим турибсиз, тилингиз бўлса гапиринг, ким- сизлар? - деб сўрабди Макбет улар дан. Банконинг гумони т$гғри чиқибди: бу уч ғаройиб жонзот одам боласи эмас, жодугарлар экан. Бу ғалати мавжудотлар келаж акни кўра олиш ва ҳали содир бўлмаган воқеаларни олдиндан айтиб бериш қудра- тига эга экан. Биринчи жодугар Макбетга «Гламис лор ди» деб м урож аат қилибди. И ккинчиси «Кавдор лор- ди» деб атабди. Учинчиси эса я н а д а аж абланарли гап қилиб, дабдурустдан Макбетга «Сен Ш отландия коро ли бўласан», дебди. Макбет в а Б анко ҳайрон бўлиб туриш ган экан, бир пайт жодугарлар Б анкога юзланиб: - Сенинг ўзинг қирол бўлмасанг ҳам, ўғилларинг қирол бўлишади, - дейишибди. Сўнгра, уч жодугар чақ- моқ ёғдуси в а момақалдироқ садолари остида қўздан ғойиб бўлишибди. Банко Макбетга ажабланиб қарабди. - Биз ростдан ҳам уч сирли ким сани кўрдикми? - деб сўрабди. - Ёки бирор заҳарли иддиз еб, бошимиз гангиб қолдимикан? - Улар сенинг ф арзандларинг қирол бўлади, дейиш- ди-я, - маъноли қараб сўрабди Макбет. Банко ҳам ҳайратланиб ж авоб қайтарибди: - Сенинг ўзинг қирол бўларкансан! - Бунингустига Кавдор лорди ҳам! - дебди Макбет. - Улар пгунақа дейиш мадими, ахир? Сўнгра истеҳзо- ли кулиб, бошини чайқабди: - Кавдор лорди ҳали ти- рик-қу. Умуман, мен қанақасига қирол бўлишим мум- кин? Д унканнинг бир эмас, икки ўғли бор, ахир! Ж о дугарлар бизни лақиллатиб кетиш ди, шекилли-да! Улар нима қилишни билмай ҳайрон бўлиб туриш ган экан, икки суворий ялангликни кесиб ўтиб, ёнла- рига етиб келишибди. Чопарлар келтирган хабарга кўра, қирол Дункан ж анг чоғида кўрсатган қаҳрамон- лиги учун Макбетни муносиб тақдирлаб, асирга туттти- рилгач, ўлимга ҳукм этилган ёвуз лорднинг ўрнига уни Кавдор лорди этиб тайинлабди. Шундай қилиб, биринчи жодугарнинг баш орати тўғри чиқибди. Макбет Банкога қараб: - Фарзандларинг қирол бўлишидан умидвормисан? Буни айни ўш а менинг Кавдор лорди бўлишимни ба- ш орат қилган жодугар айтган эди-я? - дебди. 7 Банко қаттиқ безовталанибди. У ўш а сирли жоду- гарларни «зулмат кучлари», дея таърифлаб, уларнинг гапларидан даҳш атга тушиб, кўрқиб кетаётганини ай- тибди. Банко Макбетнинг қинғир йўллар бидан қирол бўлишга уриниши, бунда «Ахир, жодугарлар ш ундай дейишди-ку», қабилидаги хурофий ф и крга асослани- шидан хавотирланиб қолибди. Охир-ок,ибат Банконинг хавотири тўғри бўлиб чиқибди. Жодугарлар баш орати Макбетнинг онгига ёвузлик уруғини қадаб, келгусида- ги барча воқеаларга ўз таъсирини ўтказибди. Кунлардан бир қуни қирол Д ункан М акбетга катта илтифот кўрсатиб, унинг қасрига таш р и ф буюрмок,- чилигини маълум қилибди. Макбет бу таш р и ф га тай- ёргарлик кўриш учун дарҳол уйига кетиш га рухсат сўрабди. Бироқ, саройни тар к этиш дан олдин хотини Макбет хонимга мактуб йўллаб, ғаройиб жодугарлар- нинг биринчи баш орати рўёбга чи ққанини айтибди. Макбет хоним жуда ш уҳратпараст хотин бўлиб, эри- дан ҳам шафқатсизрок, экан. У бир зумда «Макбет тез- д а қирол бўлиши керак, бунга эриш иш нинг энг қисқа йўли - қирол Д унканни ўлдириш!» деган қарорга ке- либди. Бу пайтда Дункан уларникига таш риф бую- риш учун йўлга чиққан, бу эса Макбет хонимга тақ- дир ҳукми бўлиб туюлибди. Айни лаҳзаларда виждон- ли ва олижаноб Банкони қаттиқ кўрқитган ўш а «зул мат кучлари» бу шуҳратпараст аёлга ўз таъсирини ал- лақачон ўтказиб бошлаган экан. Макбет келган заҳотиу ўз реж асини баён қилибди. Эри қиролни ўта самимий ва дўстона кутиб олиши ке- раклигини айтибди. - Кўзингизда, кўлингизда, тилингизда меҳру илти фот зуҳур этсин! - дебди у. - Узингизни маъс 5пуг гулдек беғубор қилиб қ5ф са- тинг, бироқ бу гул тагида кулча бўлиб ётган илонни зинҳор сездирманг! Шу кеча биз уни ўлдирамиз! Макбетнинг юрагини шубҳа, гумон, иккилалиш, из- тироб тушулари чулғаб олибди. Безовта кўнглида умид 8 ва кўрқув ҳислари тўқнаш ибди. Қанақасига Дункан- ни ўлдириш мумкин, ахир, у қиролгина эмас, ҳам ту- ғиш ган ам акиваччаси, ҳам меҳмони-ку? Аммо тошба- ғир хотини ҳеч бир эътирозга ўрин қолдирмабди: - Сендан бор-йўғи қую қ илтифот билан дўстона қабул талаб қидинади, холос. Қолганини менга қўйиб беравер! Қирол ўш а кеча айтилган вақтд а таш ри ф буюриб, зиёфатдан сўнг эртароқ уйқуга кетибди. Макбет ғараз- ли ниятга қарш и сўнгги бор исён қилиб, хотинига: - Кел, шу ерда тўхтайлик! Қирол менга катта мар- ҳам ат кўрсатди, мен унга бундай хоинлик қила олмай- ман, - дебди. Аммо Макбет хоним пухта реж ани тузиб бўлган, энди бу реж ани амалга ошириш йўлидаги ҳар қан дай ғовни бартараф қилишга тайёр экан. - Қўрқоқ! - дебди ж аҳл билан у, - ним а, энди, қўрқоқлик қилиб қирол бўлиш имкониятини қўлдан бой берасанми? - Лекин омадимиз чопм аса... - ж уръатсизларча эътироз биддирибди Макбет. - Дадил бўл, ўзингни қўлга ол, ан а шунда омади миз чопади, - дебди-да, Макбет хоним ўз реж асини тутпзгнтирибди: у Д унканнинг икки соқчисига обдан май ичиради. Соқчилар ғирт маст бўлиб, ҳушларини йўқотишади. Барчалари донг қотиб ухлаб ётганида иккаласи қиролни ўлдириб, бутун айбни маст-аласт соқчиларга тўнкайдилар! Ў ш атунда қасрдаги барча уйқуга кетганида, Мак бет хоним кўлида ханж ар билан Дунканнинг ётоғига оҳистагина кириб борибди. У эрининг кўнгилчанлик қилишидан хавотирланиб, қиролни ўзи ўз қўли билан ўлдиришга аҳд қилган экан. Аммо ухлаб ётган қирол- га кўз таш лаганида унинг юзидаги нимасидир ўз ота- сини эслатибди-ю , ўзи ўлдира олмаслигига иқрор бўлибди. Макбетнинг ёнига қайтиб бориб, ханж арни тутқазибди-да, бу ишни эри қилиши кераклигини ай- тибди. 9 Бир оздан кейин у хотини олдига дағ-дағ ти траган кўйи қайтиб: - Мен қилдим у ишни! - дея хитоб қилибди. - Аммо сен ҳеч қ ан ақ а овоз эш итм адингм и мабодо? Макбет хоним тинчлантириш га ҳарчан д уринм а- син, у ўз гапида давом этаверибди: - Кимдир туш ида кулди, ян а кимдир «Қотиллик!» деб бақирди. Н азарим- да, кимдир «Уйкуни бас қил! Макбет ухлаётганни ўлди- ради», деб қичқиргандек бўлди. - Бу нима деганинг? - дебди Макбет хоним кескин- лик билан. Макбет эса кўркув тўла овозда ўз гапини давом эттирибди: - Мен сенга айтсам, кимдир «Уйкуни бас қил! Гла- мис лорди уйкуда ўлдирилди, ш унинг учун Кавдор лордиухламаслиги керак, Макбет ухдамаслиги керак!», деб хитоб қилди. - Сенга шундай туюлгандир! - жаҳли чиқиб дебди Макбет хоним. - Бор, кўлингнинг қонини юв! Ана шунда у эрининг қонга беланган ханж арни ўзи билан олиб келганини пайқаб қолибди. - Ие, буни нимага олиб келдинг?! - деб сўрабди. - Ортингга қайтиб, ханж арни ухлаб ётган хизматкор- ларнинг ёнига кўйиб келишинг керак, токи, жиноят- ни улар қилганига далил бўлсин! - Йўқ, мен бошқа бормайман! - дея ҳайқирибди Мак бет. - Мен қилиб кўйган ишимни ўйлашга ҳам кўрқа- япман! Унинг юзига ян а қандай қилиб қарайман? - Бошлаган ишимизни охирига етказиш имиз ке- рак-да энди! - дебди хотини. - Бер бу ёққа ханжарни! Макбет хоним ханж арни олиб, уйкудаги соқчилар- нинг ёнига кўйиб келиш учун Дунканнинг хонасига қайтиб кирибди. Саноқли лаҳзалардан сзгнг у қайтиб чиқибди-да, Макбетга қонга беланган кўлларини кўрсатиб дебди: - Мана, менинг қўлларим ҳам сеникидай қон бўлди, шундан кўнглим ғаш! Эртаси тонгда қотиллик ошкор бўлганида бутун Қаср даҳш ат ва саросимага Т}гшиб қолибди. Бу хабар- 10 ни етказиш ган заҳоти Макбет тўғри Д унканнинг са- ройига кириб борибди-да, ўз қироли в а ҳўж айинини ўддирганликда айблаб, ўш а икки соқчини қатл қил- дирибди. Д унканнинг ўлими ҳақидаги хабар зудлик билан унинг икки ўғли Малкольм ва Дональбэйнга еткази- либди. Улар хизм аткорлар бегуноҳ эканликлари в а ж иноятда Макбет айбдорлигини тупгуниб, шошилинч р ави ш да Ш отландиядан бош олиб чиқиб кетиш ибди. Макбет бу иккисининг қочиб қолганидан усталик би лан ф ойдаланиб уларни қотилликда айблабди. Шу ишни амалга оширишлари учун улар Д унканнинг соқ- чиларини сотиб олган, деб даъво қилибди. Макбет Дун каннинг Ш отландиядаги энг яқи н қариндош и бўлга- ни учун қонуний ворисга айлангач, дарҳол қирол этиб тайинланибди. Шундай қилиб, жодугарларнинг иккинчи баш ора- ти ҳам рўёбга чиқибди. Аммо Макбет пгу билан қано- ат ҳосил қилмабди. Жодугарлар Банко қироллар ш а- ж арасига ота бўлишини ҳам айтиш ган эди. Шунинг учун Макбет Банко ва унинг ўғли ўзи учун доимо хавф туғдиради, деб ҳисобларди. Ана шунда у ва Макбет хоним Ш отландиянинг мартабали зодагонларига зиё- ф ат ую ш тириш га келишиб, Банкони ҳам ўз ўғли би лан уларнинг қасрида меҳмон бўлишга таклиф қилиб- ди. Сўнг улар зиёф атга келаётганида ўлдириш учун Макбет икки қотилни ёллабди. Қотиллар Банконинг ўзини ўлдиришни удцалабдилар, бироқ ўғли Англияга қочиш га м уваф ф ақ бўлибди. Натижада, кўп йиллар ўтиб, ундан Шотланд қироллари дунёга келибди. Шун- д ай қилиб, ж одугарларнинг учинчи баш орати ҳам охир-оқибат рўёбга чиқибди. Банко ва унинг ўғли келмаганига қарам ай зиёф ат бошланибди. Қотиллар қайтиб келиб, Макбетга Банко ўлгани ҳақидаги хабарни етказибди. Макбет Банко нинг ўғли қочганидан унчалик таш виш чекмабди. У, айниқса, Банкони ўзининг энг ашаддий душмани деб 11 ҳисоблар экан. Сабаби собиқ дўсти ж одугарлар билан бўлган воқеанинг ягона гувоҳи эканлигини в а бу яго- на гувоҳ ўзидан қаттик, гумондор экан ин и яхш и би- лар экан. Энди Банко ўлганидан сўнг, М акбет ўзини анча хавф сиз ҳис қилиб, зиёф атга енгил тортиб кириб борибди. Базм столига етиб борганида эса ўзининг ж ойи бўш эмасдек туюлибди. Унинг ўрнида ким дир ўтиргандек эмиш. Тикилиб қараб, не кўз билан кўрсин-ки, унинг ўрнида Банконинг арвоҳи ўтирганм иш . Ҳеч ким бу арвоҳни кўрмас эмиш. Макбет қўрққанидан бақириб- чақирган экан, меҳмонлар уни касал, деб ўйлашибди. Макбет хоним шу ф и крн и тасдиқлаган бўлиб, тушун- тириш берибди: - Эрим кўпинча пгундай, ёшлигидан сал шунак,а- роқ. Сўнг Макбетни четга тортиб, қўрқокдиги учун уни аччиқ-тизиқ сўзлар билан 5фиш ибди. Шунда арвоҳ йўқолиб, Макбет ўзини кўлга олибди-да, ж ойига бо- риб ўтирибди. - Менга май келтиринг-да, қадаҳимга тўлдириб қу- йинг! - деб хитоб қилибди хи зм аткори га. - Ушбу қадаҳни базмимизнинг умумий шукуҳи учун, шу топ- да бизни қаттиқ интизор қилиб турган азиз дўстимиз Банко учун ичаман! У қадаҳни баланд кўтарган ҳамо- но кутилмаганда юзи ян а даҳш атдан оқариб кетиб- ди. Чунки Банконинг арвоҳи ян а унинг қўз олдида пайдо бўлиб қолган экан. Бу гал Макбет ўзини идора қилолмай, шундай ғалати алжирай бошлабдики, Мак бет хоним меҳмонларни жўнатиб юборишни маъкул кўрибди. Эрининг авзойига қараб туриб Макбет хо ним у ўз сирларини фош қилиб қўйиш идан қаттиқ хавотирланибди. Меҳмонлар жўнаб кетишгач, Макбет ўш а уч жоду- гарни яна бир м арта кўриш ва уларнинг бош қа мас- лаҳатлари бор-йўқлигини билишга қарор қилибди. У ўз шуҳратпарастлиги сабаб жуда катта жиноятларга қўлурганди: тўрт о дам н и н г-Дункан, унинг иккихиз- 12 маткори в а Банконинг қотилига айланган эди. Шунинг учун эн ди о рқага йул йўқ, деб ўйлабди. Бўлар иттт бўлди! Энди у ўз хавф сизлигини таъм инлаш учун ҳар қандай одамни ўлдиришга тайёр! Макбет шунга иқрор э к а н к и , ҳ а р қ а л а й , бир к и ш и у н и н г ж и н о я т л а р и ҳ ақи д а гумон қилади! Бу ҳам бўлса М акдуф, яъни, Ф айф лорди! Агар зарурат тут-илса, М акдуфни ҳам ўддириб кутулиш керак бўлади. Э ртаси тонг саҳарда Макбет ўзи в а Банко ўш а жо- д у гар лар н и дастлаб у ч р а т га н ял ан гл и кк а р а в о н а бўлибди. Бу гал ж одугарлар баш оратдан та ш қ а р и қаттиқ огоҳлантирибдилар. Биринчи огоҳлантириш- лар и ёқ унинг М акдуф ҳ ақи д аги х аво ти р и ўринли эканлигини аён кўрсатибди. - Сен Ф айф лорди М акдуфдан эҳтиёт бўлишинг ке рак! - дейиш ибди улар. Бироқ кейинги сўзлари Мак- бетнинг безовта юрагини тинчлантирибди, чункиулар: - Сен одам боласининг кучидан кўрқм асанг ҳам бўлади. Она туққан ҳеч бир одам Макбетни маҳв этол- майди, - дейишибди. Улар ўз сўзларини ш ундай якунлашибди: - То улкан Бирнам Ўрмони Дунсинан тепалигига ке- либ, зшга қарш и чиқмагунча Макбет ҳеч қачон мағлуб бўлмайди. Дунсинан қаср бўлиб, у «Бирнам Ўрмони» деб ата- лувчи қалин ўрмон билан ўралган экан. Шу боисдан жодугарларнинг сўзлари Макбетни анча хотирж ам қилибди. Қ анақаси га дарахтлар илдизлари билан кўчиб келиб ҳужум қилишлари мумкин?! Бзшдан чиқ- ди, жодугарлар унинг ҳеч қачон мағлуб бўлмаслигига ишора қилишган! Бирок; Макбет ҳар эҳтимолга қарш и хавфсизлик чо- расини қўришга қарор қилибди. Жодугарлар упи Мак дуф ҳ а қ и д а огоҳлантириш ганди, д ем ак, М акдуф ўлиши керак! Шундай экан, у қасрига қайтаётганида Макдуф Англияга кетиб, Дунканнинг злғли Малкольм- га қўшилгани хусусидаги хабарни эш итган пайтдаги 13 ғазабини тасаввур қилса бўлади. Ғазабга м инган Мак бет шу заҳотиёк, икки қотилни М акдуф хоним в а унинг болаларини қатл қилиш учун М акдуф нинг қаср и га жўнатибди. Шу пайтда Англияда Макдуф в а Малкольм Макбетга қарш и ж анг қилиш реж аларини тузаётган экан. М ак дуф ўз оиласи қатл этилгани ҳақидаги шум хабарни эш итган заҳоти зудлик билан қотилдан қасос олишга аҳд қилибди. У Малкольм билан бирга к ат та қўш инни бошлаб М акбетга қарш и ҳужум қилиш учун Шотлан- дияга юриш қилибди. Кўплаб Шотланд зодагонлари Макбетнинг жоҳиллиги в а беш афқатлигидан наф рат- ланиш ар, шу боисдан Малкольм кўш ини Англия чега- расини кесиб ўтиш и биланоқ унга қўшилибди. Макбет кучли ҳимоя кўрғонига эга бўлган Дунсинан қасрига кўчиб ўтиб, бутун қўш инини шу ерга жамлаб- ди. Унинг қаттик, тахдикага в а тушқунликка тушган вақтлари бошланибди. Сирасини айтганда, Дунканнинг ўлимидан буён у, аслида, бир лаҳза ҳам тинчлик-осо- йишталик ва ҳузур-ҳаловатни ҳис қилмаган экан. Мак бет хонимнингҳам ҳаловати йўқолибди. У аввал бошда эрини жиноят йўлига бошлаган эди. Унинг устидан ўз ҳукмини ўтказиб, ўзининг қатьий иродаси билан эри- нинг бўшгина иродаси устидан назорат ўрнатиб кел- ган эди. Лекин энди босим жуда қучайиб кетибди. У энди кечалари даҳшатли тушлар кўриб уйғонар, алаҳ- сираб бутун қаср бўйлаб кезинар, кўлларидаги хаёлий қон доғларини ювишга ҳаракат қилиб ғалати гаплар гапирар экан. «Барибир, м ана доғ! - дея ж азавага ту- шиб бақирар экан. - Ким ўйлабди дейсиз у қари чол- нинг ичида шунча қони бор деб?!» Яна у Макдуф хо ним ва Банколар ҳақида гапириб, ўзини бахтиқаро ва гуноҳкор, деб ҳис қила бошлабди. Шифокор унинг дар- дига даво тополмабди. Кўп ўтмай у ғам-ғусса-ю умид- сизлик забтида жонига қасд қилибди. Макбет ўз ҳаёти нақадар бемаъни кечганини анг- лай бошлабди. У қирол бўлганида кўп нарсаларга эга 14 бўлишни ум ид қилган эди. Лекин, аслида, у ҳеч нар- сага эга бўлолмабди, акси н ч а, борини йўқотибди: дўстларини, виж донини, қўш иннинг иш ончини, умр йўлдошини... - Мен узок; яш адим! - д ея маҳзун хаёлларга бориб- ди у. - Одам боласига қари ган чоғида содиқ ҳамроҳ бўладиган обрў, муҳаббат, итоат, садоқатли қўш ин, яхш и дўстлар - буларнинг барчасига эга бўлишга энди умид қила олмайман. Аксинча, ҳамманинг нафрати-ю қарғиш ига қолдим! Б и р о қ М а л к о л ь м н и н г қ ў ш и н и я қ и н л а ш г а н и ҳақидаги хабар келибди-ю, Макбет ўзини кўлга олиб- ди. Бор кучини йиғиш га ҳ ар акат қилибди. - Мен ҳ ам м ага қар ш и кураш ам ан! - д ея хитоб қилибди. - То Б ирнам Ўрмони Дунсинанга келмагу- нича мен ўлимдан қўрқмайман! У душ ман билан тўқнаш увга отланиб, энди қаср- дан чиқам ан, деб турганида, шиғовул антиқа бир х а бар олиб келибди: - Тепаликни кузатганимда, - дебди шиғовул, - Бир нам томонга қараган эдим, ўрмон ўрнидан силжиб, биз тар аф га келаётганини кўрдим. - Сен ёлғончисан! - дея қичқирибди Макбет даҳшат- га тушиб. - Бундай бўлиши мумкин эмас! Лекин, аслида, бу рост экан. Малкольм ўз ж ангчи- ларига Бирнам Ўрмонидаги баъзи дарахтларни кесиб, сербарг шохларни олдиларида кўтариб юришни бую- рибди. Шунда уларнинг келаётгани сезилмайди ва кўшиндаги жангчилар сонини билиб бўлмайди. Жодугарлар «Бирнам Ўрмони Дунсинанга келмагун- ча кўрқма, деб айтган эдилар. Наҳот, энди ўрмон рост- дан ҳам қаср томон ҳаракатланаётган бўлса?! Макбет ўш а уч ёвуз жодугар ўзларининг ёлғон башоратлари билан уни қутқуга солиб, алдаб-лақиллатганини англай бошлабди. Бироқҳалияна бир башорат қолган эди: «Она тук,қан ҳеч бир одам Макбетни маҳв этолмайди». Бу аниқ. Бунда ҳеч бир ёлғон бўлиши мумкин эмас! 15 Шундай қилиб, аслида, ж ангчи си ф ати д а ҳ ам и ш а жасур-журъатли бўлган Макбет душ м анга қар ш и ту- риш учун қасрдан чиқибди. У к а т т а ж асо р ат билан ж анг қилибди. Бунда жодугарлар баш оратига бўлган ишончи унга далда бўлибди. Душман кўш инини бош қараётган Макдуф Макбет- га қарш и ж анг қилиб, уни ўлдиришга, шу билан хоти- ни в а ф арзандларининг қасосини олишга ахд қилган экан. Д уш м анига кўзи туш ган заҳоти, у н га ҳам ла қилиб: - Бу ёққа қара, Макбет, бу ёққа қара! - деб қичқи- рибди. Макбет эса, Макдуф хоним в а унинг болалари- ни маҳв этганини эслаб, унга: - Ортингга қайт, Макдуф! Мен шундок, ҳам сенинг оилангни қириб битираёздим! - деб қичқирибди. Бироқ Макдуф ҳужумини давом эттираверибди. Улар қаттиқ ж анг қилишибди. Охири Макбет: - Сен қучингни беҳуда кетказяпсан, Макдуф! Менинг сеҳрли жоним бор! Ҳеч бир оддий туғилган одам бола- си бу жонимни ололмайди! - дебди. - Сен ўш а сеҳрдан умидингни узавер! - дебди Мак дуф. - Мен оддий туғилган эмасман. Мени онам қор- нини ёриб, жарроҳлик йўли билан олишган! Шунда Макбет жодугарлар уни бошдан то охир ал- даб-лақиллатиб, жоду қилганини англаб етибди. У жо- дугарларни бўралатиб сўккан кўйи умидини ҳам, ж а- соратини ҳам буткул йўқотибди. - Мен сен билан ж анг қилмайман! - дебди у Мак- дуфга қараб. - Бўлмаса таслим бўл, қўрқоқ! - истеҳзо билан хи- тоб қилибди Макдуф, - токи биз сени барчага кўз-кўз қилиб, сенинг қанчалар ёвуз в а беш афқатлигингни айтайлик! Ву сўзлардан кейин Макбет ўзидаги ж асоратни қайта тиклаб, бақирибди: - Еш Малколъмнинг оёқлари остидаги тупроқни 34 1ИШ ва оддий одамларнинг қарғишига қолиш учун 16 таслим бўлмайман мен! Қани кел, М акдуф, ким би- ринчи бўлиб «Бас, етар!» деб қичқирса, ўш анга лаъ- натлар бўлсин! Ш ундан кей и н ги олиш увда М акбет ўлдирилиб, унинг бахтсиз умри ўз поёнига етибди. Малкольм Шот ландия қироли этиб сайланибди. М акдуф эса қиролга садоқатли хизм ати учун Ф айф Графи этиб тайинла- нибди. 17 |
