K arim a q osim ova
-guruh uchun savol-topshiriqlar
Download 48 Kb. Pdf ko'rish
|
Ona-tili-oqitish-metodikasi
1-guruh uchun savol-topshiriqlar:
1. Tarixda yashagan buyuk olim lar, shoirlar, yozuvchilar, sar- kardalardan kim larni bilasiz? 2. Buxoroda qaysi buyuk shaxslar yashagan? 3. Buxorodagi tarixiy binolar, joylar nom ini ayting. 2-guruh uchun ham shu tarzdagi savol-topshiriqlar beriladi yoki h a r ikkala guruh uchun shu savol-topshiriqlar berilib, „K im oldin shohsupaga etib boradi?“ sharti qo'yiladi. X attaxtaga buyuk shaxslar portreti, tarixiy joylar tasvirlangan rasm lar ilib qo'yiladi. Tayyorgarlik shakllaridan biri — ekskursiyadir. Bu ish turidan tabiat tasviriga bag'ishlangan yoki ishlab chiqarish, qurilish, shahar, qishloq hayotiga, kasbga doir m avzular va tarixiy asarlar o 'rganilganda foydalanish m um kin. C h u n o n ch i, 2-sinfda „M etropoliten" kabi m avzularni o'rganishdan oldin ekskursiya qilish maqsadga m uvofiq. Ekskursiya o 'q uvch ilam ing asarda ifoda etilgan hodisalarni aniq va ongli o'zlashtirishlariga yordam beradi, bilim larini chuqurlashtiradi, tabiat hodisalarini kuzatish va ularni aniq tasvirlash ko 'nikm alarini shakllantiradi. Ekskursiya bolalarda tabiatga m ehr uyg'otadi, uni sevish va tabiat ehsonlarini asrash hissini tarbiyalaydi. Ishlab chiqarish korxonalariga, m uzey va boshqa joylarga ekskur- siyalar esa tarixiy voqealarni to 'g 'ri idrok etishlarini t a ’m inlaydi, kattalar m ehnati bilan tanishtiradi, o 'q u v ch ida m ehnatga m uhabbat uyg'otadi, kasbga yo'naltiradi. Film namoyish qilish. Tarixiy m ateriallarni, asar muallifi hayoti ni o 'rganishdan oldin film nam oyish qilinsa, o 'q uv chilam ing asam i idrok qilishlari faollashadi. M asalan, 2-sinfda „G u lzorda" hikoyasini o'qishd a „M ehrobdan chay o n" film idan p arch a ko'rsatilishi, 3—4- sinflarda Ibn Sino haqidagi asarlarni o'rgan ish d a „U lug'bek xazinasi", A lisher Navoiy haqidagi asarlar bilan tanishtirishda „Alisher N avoiy1' filmi namoyish etilishi m um kin. Kinofilm va diafilm lardan o'quvchilarni asarni o'qishga tayyorlash davrida foydalaniladi. U lar o'quvchilam ing ta s a w u r qilishlariga, tii- shunchalarini oydinlashtirishga, ongli o ‘qish va hissiy idrok etishlariga yordam beradi. O 'quvchilam ing film nam oyishida tug'ilgan ayrim savollariga ulam ing o'zlari yangi o'qiydigan asarlardan javob to p ad i lar. Tayyorgarlik ishlarini bunday uyushtirish o'qu vch ilam ing o'qishga bo'lgan qiziqishlarini ham oshiradi. O'qituvchi hikoyasi. Bu m etod asar muallifi haqida m a ’lum ot berishda eng sam arali hisoblanadi. Asar muallifi shoir va yozuvchilar haqida so'zlab berilayotganda ulam ing portretlari, bolalar uchun yoz gan asarlari nam oyish etilsa, o'quvchilam ing m uallif ijodiga qiziqishlari ortadi. B oshlang'ich sinfda shoir, yozuvchilarning o 'z tilidan o'qigan asarlari yoki ular haqida boshqalar aytgan fikrlam i m agnit tasm asidan eshittirilsa yoki video tasm adan ko'rsatilib, unga o'qituv chi hikoyasi qo'shilsa, darsning sam aradorligi yanada oshadi. M asalan, 4-sinfda O 'zbekiston Respublikasi Davlat m adhiyasi aytilgach, A. O ripovning o 'zi aytgan „O 'zbekiston" sh e’ri qo'yib eshittirilishi m um kin. O 'qituvchi yozuvchi va shoirlar haqidagi m a’lum otlam i o 'quvchilar saviyasiga mos qilib, hayajonli qilib hikoya qilsa, o'quvchilam ing badiiy asam i o'qishga ichki istagi kuchayadi, ularda kitob o'qishga m uhabbat ortadi. Yozuvchi haqidagi m a’lum ot 1-sinfdan 4-sinfga borgunga qad ar ko'paytirilib, chuqurlashtirilib boriladi. A sam i o'qishga tayyorgarlik bevosita o 'quvchilam ing mustaqil izla- nishlari asosida ham tashkil etiladi. M asalan, „K itobga ixlos" (4-sinf) asarini o'qishga tayyorgarlikda o 'quvchilam ing o 'tm ish d a yashagan tarixiy shaxslar haqidagi tushunchalari aniqlangach, o'q uv chilar xa- yolan sayohatga olib chiqiladi. O 'qituvchi o'quvchilarni Buxorodagi tarixiy muzeyga taklif etadi. M uzeyda o'q u v ch ilar Abu Ali ibn Sino portretini kuzatadilar, u haqdagi yozuvlam i o'qiy dilar (M uzey uch u n sinfning biror qismi ajratiladi). Abu Ali ibn Sino - m a’rifatparvar allom a Abu Ali ibn Sino — buyuk hakim M en kechalari kam uxlar, kunduzlari ham ilm dan boshqa narsa bilan shug'ullanm as edim. (Ibn Sino) Bir kuni shohdan kutubxonasiga kirishga va u yerda tibga oid kitoblarni m utolaa qilishga ruxsat so'radim . Shoh m enga ruxsat berdi. (Ibn Sino) Ibn Sino dorivorlar tayyolash, yurak kasalligi, jarro h lik va boshqa sohalarga doir 400 dan ziyod asar yozgan 0 ‘quvchilarni mustaqil izlanishga o'rgatishning yana bir usuli o'quvchilarga old in d an yozuvchi yoki asar yozilgan davr h aq id a kitob lar, m anb alar tavsiya etib, ulardan m a ’lum otlar to 'p la tish , albom lar tayyorlatish, so 'n g o'quvchilar o'zlari aniqlagan m a’lu m o tlam i o'q ib , so'zlab berishidir. Sinfdan sinfga ko'chish bilan yozuvchi hayoti va ijodi haqidagi o 'q u v ch ilar bilim i ortib boradi. Asar muallifi bilan tanishtirishga qo'yilgan talab lar ham ko'payadi. O 'qituvchi qisqa m a ’lum ot be- rishdan yozuvchi hayoti bilan to 'liq ro q tanishtirishga o 'tad i. B unda u kichik m aktab yoshidagi o 'quvchilam ing yoshiga m os im koniyatlarni, ular yozuvchi bilan qay darajada tanish ekanligi va uning asarlaridan nim alarni o'qiganligini hisobga oladi. A sar bilan tanishtirish Tayyorgarlik davridan so'ng 1-bosqich amalga oshiriladi. Bu bos qichning asosiy vazifasi asar m azm uni bilan tanishtirishdir. Badiiy asarni yaxlit idrok etish m uhim bo'lgani uchun m aktab tajribasida asar ustida ishlash shu asar yoki uning bir darsda o'rganishga m o'ljallangan qismi yaxlit o'q ish usulida tanishtiriladi. H ikoya, m asal, she’m ing m azm unini to 'g 'ri idrok etish, sh u ningdek, m atn n ing hissiy ta ’sirini oshirish uchun ifodali o 'q ish katta aham iyatga ega. Asar m atni bilan tanishtirishning b ir n echa usullari m avjud. U lar quyidagilar: I. M a tn o 'qituvch i tom onidan ifodali o 'q ib beriladi (b a ’zan asar m atni m agnitafon orqali ham eshittirilishi m um kin). O 'quvchilar m atn m azm uni bilan tanishtirilgach, o'qituvchi ularga boshlang'ich taas- surotlarini aytishni talab qiladigan savollar beradi. M asalan, „H ikoya- Download 48 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling