K. S. Sodiqova Mirzo Ulug’bek nomidagi O’zbekiston

Har ikki belgi bo’yicha to’liqsiz dominantlik holati kuzatilgan vaqtda belgilarning irsiylanishi.


88-masala*. G’o’za o’simligida o’simlikning antotsian rangi (Rp) yashil rangi (rp) ustidan to’liqsiz, tolaning qo’ng’ir rangi (Fr^Br) oq rangi (Fr^br) ustidan to’liqsiz dominantlik qiladi. Har ikki belgi bo’yicha dominant gomozigotali g’o’za o’simligi har ikki belgisi retsessiv gomozigotali boshqa bir g’o’za o’simligi bilan chatishtirilib, F₁ da o’simlik rangi oraliq, tolasi novvot rangda bo’lgan duragay o’simliklar olindi. F₁ duragaylarini o’z-o’zi bilan changlantirib F₂ o’simliklari olindi. F₂ duragaylarida kuzatiladigan genotipik va fenotipik sinflarni aniqlang. F₁ duragaylari har ikki ota-ona o’simliklar bilan qayta chatishtirilsa nima bo’ladi?
Masalaning yechilishi:
Belgi Gen
O’simlikning antotsian rangi Rp
O’simlikning yashil rangi rp
Tolaning qo’ng’ir rangi Fr^Br
Tolaning oq rangi Fr^br
antotsian rang, yashil rang,

qo’ng’ir tola oq tola

P ♀ Rp Rp Fr^Br Fr^Br X ♂ rp rp Fr^br Fr^br
g Rp Fr^Br rp Fr^br
F₁ Rp rp Fr^Br Fr^br - oraliq rang, novvot rang tola
oraliq rang, oraliq rang,
novvot rang tola novvot rang tola
P ♀ Rp rp Fr^Br Fr^br X ♂ Rp rp Fr^Br Fr^br
g Rp Fr^Br, Rp Fr^br, Rp Fr^Br, Rp Fr^br,
rp Fr^Br, rp Fr^br rp Fr^Br, rp Fr^br
F₂ 1. Rp Rp Fr^Br Fr^Br - 1 antotsian, qo’ng’ir tola
2. Rp Rp Fr^Br Fr^br - 2 antotsian, novvot rang tola
3. Rp Rp Fr^br Fr^br - 1 antotsian, oq tola
4. Rp rp Fr^Br Fr^Br - 2 oraliq rang, qo’ng’ir tola
5. Rp rp Fr^Br Fr^br - 4 oraliq rang, novvot rang tola
6. Rp rp Fr^br Fr^br - 2 oraliq rang, oq tola
7. rp rp Fr^Br Fr^Br - 1 yashil, qo’ng’ir tola
8. rp rp Fr^Br Fr^br - 2 yashil, novvot rang tola
9. rp rp Fr^br Fr^br - 1 yashil, oq tola
Har ikki belgi bo’yicha to’liqsiz dominantlik hodisasi kuzatilgan vaqtda F₂ da:
9 ta fenotipik sinf hosil bo’ladi, ularning nisbati - 1:2:2:4:1:2:1:2:1
9 ta genotipik sinf hosil bo’ladi, ularning nisbati - 1:2:2:4:1:2:1:2:1
Fenotipik va genotipik sinflarning soni bir xil bo’lib, 9 ga teng bo’ladi. Agar F₁ duragaylarini dominant gomozigotali ota-ona bilan qayta chatishtirilsa, u holda:
oraliq rang, antotsian rang,
novvot rang tola qo’ng’ir tola
P ♀ Rp rp Fr^Br Fr^br X ♂ Rp Rp Fr^Br Fr^Br
g Rp Fr^Br, Rp Fr^br, Rp Fr^Br
rp Fr^Br, rp Fr^br
F_B Rp Rp Fr^Br Fr^Br - antotsian, qo’ng’ir tola
Rp Rp Fr^Br Fr^br - antotsian, novvot rang tola
Rp rp Fr^Br Fr^Br - oraliq rang, qo’ng’ir tola
Rp rp Fr^Br Fr^br - oraliq rang, novvot rang tola
F_B da to’rtta fenotipik sinflar hosil bo’ladi, ularning nisbati 1:1:1:1.
Agar F₁ duragaylari retsessiv gomozigotali ota-ona bilan qayta chatishtirilsa:
oraliq rang, yashil rang,
novvot rang tola oq tola
P ♀ Rp rp Fr^Br Fr^br X ♂ rp rp Fr^br Fr^br
g Rp Fr^Br, Rp Fr^br, rp Fr^br
rp Fr^Br, rp Fr^br
F_B Rp rp Fr^Br Fr^br - oraliq rang, novvot rang tola
Rp rp Fr^br Fr^br - oraliq rang, oq tola
rp rp Fr^Br Fr^br - yashil rang, novvot rang tola
rp rp Fr^br Fr^br - yashil rang, oq tola
Bunda ham F_B da to’rtta fenotipik sinflar hosil bo’ladi, ularning nisbati 1:1:1:1.