K. S. Sodiqova Mirzo Ulug’bek nomidagi O’zbekiston

93-masala*. No’xat o’simligida donning sariq rangi A yashil rangi a ustidan, donning silliq shaklda bo’lishi B burishgan bo’lishi b ustidan, gulining qizil rangi C oq rangi c ustidan to’liq dominantlik qiladi.
Quyidagi genotipga ega bo’lgan no’xat o’simliklari o’zaro chatishtirilganda, keyingi avlodda olingan o’simliklarning genotip va fenotipini aniqlang:
1) AaBbcc x aabbcc; 2) AaBbCc x aabbcc;
3) AaBBcc x aabbCc; 4) AaBbCc x AaBbCc.
Masalaning yechilishi:
1) P ♀ AaBbcc X ♂ aabbcc
g ABc, Abc, aBc, abc abc
F₁ AaBbcc - sariq, silliq, oq
Aabbcc - sariq, burishgan, oq
aaBbcc - yashil, silliq, oq
aabbcc - yashil, burishgan,oq
Bu masalada digeterozigotali o’simlik retsessiv gomozigotali o’simlik bilan chatishtirilgani uchun F₁ da 1:1:1:1 nisbatda to’rtta genotipik va to’rtta fenotipik sinflarga mansub o’simliklar hosil bo’ladi (tahliliy chatishtirish).
2) P ♀ AaBbCc X ♂ aabbcc
g ABC, ABc, AbC, aBC, abc
Abc, aBc, abC, abc
F₁ AaBbCc - sariq, silliq, qizil
AaBbcc - sariq, silliq, oq
AabbCc - sariq, burishgan, qizil
aaBbCc - yashil, silliq, qizil
Aabbcc - sariq, burishgan, oq
aaBbcc - yashil, silliq, oq
aabbCc - yashil, burishgan, qizil
aabbcc - yashil, burishgan,oq
Bu masalada trigeterozigotali o’simliklar retsessiv gomozigotali o’simliklar bilan chatishtirilgani uchun F₁ da sakkizta genotipik va fenotipik sinflar hosil bo’ladi. Ularning nisbati 1:1:1:1:1:1:1:1 ga teng bo’ladi (tahliliy chatishtirish).
3) P ♀ AaBbcc X ♂ aabbCc

g ABc, Abc, aBc, abc abC, abc

F₁ AaBbCc - sariq, silliq, qizil
AabbCc - sariq, burishgan, qizil
aaBbCc - yashil, silliq, qizil
aabbCc - yashil, burishgan, qizil
AaBbcc - sariq, silliq, oq
Aabbcc - sariq, burishgan, oq
aaBbcc - yashil, silliq, oq
aabbcc - yashil, burishgan,oq
Bu masalada digeterozigotali o’simliklar monogeterozigotali o’simliklar bilan chatishtirilgani va geterozigotalilik har xil allellar bo’yicha bo’lgani uchun F₁ da 1:1:1:1:1:1:1:1 nisbatda sakkizta genotipik va fenotipik sinflar hosil bo’ladi.
4) P ♀ AaBbCc X ♂ AaBbCc

g ABC, ABc, AbC, aBC, ABC, Abc, AbC, aBC,

Abc, aBc, abC, abc Abc, aBc, abC, abc
Bu masalada trigeterozigotali o’simliklar xuddi shunday trigeterozigotali o’simliklar bilan chatishtirilgani uchun keyingi avlodda 27 ta genotipik va 8 ta fenotipik sinflar hosil bo’ladi.
F₁ Genotipik sinflar Fenotipik sinflar
1. AABBCC = 1 sariq, silliq, qizil;
2. AABBCc = 2 sariq, silliq, qizil;
3. AABbCC = 2 sariq, silliq, qizil; 27 AˍBˍCˍ sariq,
4. AaBBCC = 2 sariq, silliq, qizil; silliq, qizil
5. AABbCc = 4 sariq, silliq, qizil;
6. AaBBCc = 4 sariq, silliq, qizil;
7. AaBbCC = 4 sariq, silliq, qizil;
8. AaBbCc = 8 sariq, silliq, qizil;
9. AABBcc = 1 sariq, silliq, oq;
10. AABbcc = 2 sariq, silliq, oq; 9 A­ˍBˍcc sariq,
11. AaBBcc = 2 sariq, silliq, oq; silliq, oq
12. AaBbcc = 4 sariq, silliq, oq;
13. AabbCC = 1 sariq, burishgan, qizil;
14. AAbbCc = 2 sariq, burishgan, qizil; 9 AˍbbCˍ sariq,
15. AabbCC = 2 sariq, burishgan, qizil; burishgan, qizil
16. AabbCc = 4 sariq, burishgan, qizil;
17. aaBBCC = 1 yashil, silliq, qizil;
18. aaBBCc = 2 yashil, silliq, qizil; 9 aaBˍCˍ yashil,
19. aaBbCC = 2 yashil, silliq, qizil; silliq, qizil
20. aaBbCc = 4 yashil, silliq, qizil;
21. AAbbcc = 1 sariq, burishgan, oq; 3 Aˍbbcc sariq,
22. Aabbcc = 2 sariq, burishgan, oq; burishgan, oq
23. aaBBcc = 1 yashil, silliq, oq; 3 aaBˍcc yashil,
24. aaBbcc = 2 yashil, silliq, oq; silliq, oq
25. aabbCC = 1 yashil, burishgan, qizil; 3 aabbCˍ yashil,
26. aabbCc = 2 yashil, burishgan, qizil; burishgan, qizil
27. aabbcc = 1 yashil, burishgan, oq. 1 aabb yashil,
Jami = 64 burishgan, oq
Hosil bo’lgan fenotipik sinflarning nisbati 27:9:9:9:3:3:3:1 ga teng.