K. S. Sodiqova Mirzo Ulug’bek nomidagi O’zbekiston

149-masala*. Ikkita uchburchaksimon mevali jag’-jag’ o’smliklari o’zaro chatishtirilganda, keyingi avlodda olingan o’simliklarning 3/4 qismi uchburchaksimon mevali va 1/4 qismi tuxumsimon mevali bo’lgan. SHu o’simliklardan biri boshqa bir uchburchaksimon mevali o’simlik bilan chatishtirilganda esa, keyingi avlodda olingan o’simliklarning 7/8 qismi uchburchaksimon mevali va 1/8 qismi tuxumsimon mevali bo’lgan. CHatishtirish uchun olingan barcha o’simliklarning genotipini aniqlang.
Masalaning yechilishi:
Birinchi marta uchburchaksimon mevali jag’-jag’ o’simliklari o’zaro chatishtirilganda F₁ da 3:1 nisbatda ajralish ketishi, har ikki o’simlik monogeterozigotali bo’lganligini ko’rsatadi, ya’ni:
P ♀ A₁a₁a₂a₂ X ♂ A₁a₁a₂a₂
F ₁ A₁A₁a₂a₂ , A₁a₁a₂a₂ , A₁a₁a₂a₂ , a₁a₁a₂a₂
3 uchburchaksimon 1 tuxumsimon
P ♀ A₁a₁a₂a₂ X ♂ a₁a₁A₂a₂
F ₁ A₁a₁A₂a₂ , A₁a₁a₂a₂ , a₁a₁A₂a₂ , a₁a₁a₂a₂
3 uchburchaksimon 1 tuxumsimon
Birinchi marta chatishtirish uchun olingan o’simliklar biri boshqa bir uchburchaksimon mevali o’simliklar bilan chatishtirilganda 7:1 nisbatda ajralish ketishi keyingi o’simlikning digeterozigotaliligidan dalolat beradi:
P ♀ A₁a₁a₂a₂ X ♂ A₁a₁A₂a₂
g A₁a₂, a₁a₂ A₁A₂, A₁a₂, a₁A₂, a₁a₂
F₁ 1. A₁A₁A₂a₂ 5. A₁a₁A₂a₂
2. A₁A₁a₂a₂ 6. A₁a₁a₂a₂
3. A₁a₁A₂a₂ 7. a₁a₁A₂a₂
4. A₁a₁a₂a₂ 8. a₁a₁a₂a₂
Bu yerda 1-7 gacha genotipik sinflarga kiruvchi o’simliklarning mevasi uchburchaksimon va 8- genotipik sinf o’simliklari tuxumsimon mevali bo’ladi.