K. S. Sodiqova Mirzo Ulug’bek nomidagi O’zbekiston

24-masala. Odamda polidaktiliya (barmoqlarning oltita bo’lishi) normal belgi (beshta barmoqning bo’lishi) ustidan to’liq dominantlik qiladi. Ota-ona o’rganilayotgan belgi bo’yicha geterozigotali bo’lsa, shu oilada tug’iladigan bolalarning genotipi va fenotipi qanday bo’ladi?


25-masala. Ota-onadan biri besh barmoqli va ikkichisi olti barmoqli bo’lgan. Bu oilada bir bola tug’ilgan bo’lib, uning barmoqlari beshta bo’lgan. SHu oilada keyingi tug’iladigan bolalarning qanday fenotip bilan tug’ilish ehtimoli bor?


26-masala. Odamlarda albinizm retsessiv belgi sifatida autosoma orqali nasldan-naslga o’tadi. Oilada ota-onadan biri albinos, ikkinchisi normal bo’lgan. SHu oilada ikkita bola tug’ilgan bo’lib, ulardan biri normal, ikkinchisi esa albinos bo’lgan. Ota-ona va bolalarning genotipini aniqlang. Keyingi tug’iladigan bolaning qanday fenotipga ega bo’lish ehtimoli bor?


27-masala. Ota-onasidan biri albinos bo’lgan normal qiz, albinos yigitga turmushga chiqqan (yigitning ota-onasi normal). YAngi oilada albinos bola tug’ilgan. Bu oilada keyingi tug’iladigan bolalarning o’rganilayotgan belgi bo’yicha qanday fenotipga ega bo’lish ehtimoli bor?


28-masala. Ota-onasi normal bo’lgan normal qiz, ota-onasi normal bo’lgan yigitga turmushga chiqqan. Oilada normal bolalar bilan bir qatorda albinos bola ham tug’ilgan. Bola ayrim belgilari bo’yicha onasiga va ayrim belgilari bo’yicha otasiga juda o’xshash. Bolaning albinos bo’lib tug’ilish sababini tushuntirib bering.


29-masala. Ota tomondan buvasi albinos, ona tomondan buvisi albinos, lekin ota-onasi normal bo’lgan normal qiz normal yigitga turmushga chiqqan. Yigitning ota-onasi va buvi-buvalari ham normal bo’lgan. Bu oilada albinos bolalarning tug’ilish ehtimoli bormi?


30-masala. CHorvachilik bilan shug’ullanuvchi xo’jaliklarda jun va qorako’l terilar yetishtirish uchun otarlarda asosan junining rangi kulrang qo’ylar boqiladi. CHunki junning va mo’ynaning kulrangi qorasiga qaraganda qimmatroq baholanadi. SHuning uchun ham kulrang qo’zichoqlar olish uchun kulrang qo’ylarni kulrang qo’chqorlar bilan chatishtirishgan. Lekin shu narsa ma’lum bo’lganki, bunday chatishtirish o’tkazilganda kulrang qo’zichoqlar bilan birga qora qo’zichoqlar ham tug’ilgan. Bundan tashqari qo’zichoqlar soni kutilganidan doimo anchagina kam bo’lgan.
Kulrang qo’zichoqlar va qora qo’zichoqlarning nisbati tekshirilganda kulrang qo’zichoqlar qoralariga nisbatan 2 barobar ko’proq yoki 2 : 1 nisbatga yaqin bo’lishi aniqlangan. Keyinchalik buning sababi aniqlanganda, kulrang qo’y va qo’chqorlar genotip bo’yicha hamisha geterozigotali (Aa) ekanligi ma’lum bo’ldi. Jun rangi bo’yicha AA genotipli qo’zichoqlar tug’ilganidan keyin me’dadagi yetishmovchiliklar tufayli nobud bo’lar ekan. SHuning uchun kulrang qo’zichoqlarning genotipi Aa va qora qo’zichoqlarning genotipi aa bo’lar ekan.
Xo’jalik qo’zichoqlarni yetarli sonda olish uchun otarlarda qanday qo’y va qo’chqorlarni saqlagani ma’qul?