Касб-ќунар коллежлари талабалари учун


Download 1.75 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/114
Sana21.10.2023
Hajmi1.75 Mb.
#1714780
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   114
Bog'liq
ХОМ АШЁ

Донни саšлаш. Дон етиштириладиган ќудудларда донни саšлаш механи-
зациялаштирилган омборхоналарга эга бœлган дон šабул šилиш масканларида, 
шунинг билан бирга донни истеъмол šилиш ва šайта ишлаш жойларида 
(тегирмонлар ва ѐрма ишлаб чиšариладиган корхоналар šошида) катта 
сиёимли элеваторларда амалга оширилади. Бу корхоналар дон šурутгичлари ва 
фаол шамоллатиш šурулмалари билан жиќозланган, 
Œриб олинганидан сœнг бирданига омборхоналарга келтирилган донда, 
œриб олишдан кейинги етилиш жараѐни деб аталувчи фаол биологик жараѐн-
лар содир бœлади. Бу жараѐннинг давомийлиги дон œсимлигининг тури ва 
нави, уни саšлаш шароитларига šараб 2...3 ќафтадан 1...1,5 ойгача давом 
этади. Тозаланган дон šурутилганда ва шамоллатиладиган омборхоналарда
саšланганда етилиш жараѐни тезлашади. Янги œриб олинган ва ќали етил-
маган дон кислородни ютиб, углерод икки оксиди, сув ва иссиšлик чиšариб
фаол нафас олади, Бир ваšтнинг œзида захира углеводлар, оšсил моддалар ва 
ѐёларнинг шаклланишининг тугалловчи босšичи бœлган жараѐнлар содир 


18 
бœлади. Бунда šанд, оšсилмас азот, эркин ѐё кислоталарининг миšдори 
камаяди, крахмал, оšсил ва ѐёлар миšдори ортади. 
Œриб олишдан кейинги етилиш жараѐнида чуšур сифат œзгаришлари со-
дир бœлади. Дон одатдаги униш хоссаларига эга бœлади, узоš муддатга саš-
лашга яроšли бœлади, унинг технологик хусусиятлари яхшиланади. 
Šуруš, тоза, тœлиš етилган дон šулай шароитларда озиšавий šиймати ва 
технологик хоссаларини йœšотмасдан узоš муддат саšланиши мумкин.
Масалан буёдой донининг саšланиш муддати 4 йил деб белгиланган. Аммо
бундай донда ќам унинг ќолати ва хоссаларига таъсир кœрсатувчи у ѐки бу 
жараѐнлар содир бœлади. Нотœёри саšлашда бу жараѐнлар доннинг хоссала-
рини œзгаришига, дондан ѐрма, ун ва бошšа маќсулотлар ишлаб чиšариш учун 
хом ашѐлик šийматининг йœšотилишига сабаб бœлади. Таркиби ва тузилиши 
жиќатдан мураккаб ќаѐт šобилиятига эга ќисобланган дон, атроф-муќит 
таъсирига учраши ва œзида кечаѐтган физик-кимѐвий ва биологик жараѐнлар 
таъсирида œзгариши мумкин. 

Download 1.75 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   114




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling