Katta tip. Mesozoalar. Mollyuskalar tipi. Xalqali chuvalchanglar (Annelida) tipi. Reja

Ayirish sistemasi nefridiylardan iborat. Odatda h’ar tir tana segmentida bir juftan nefridiylar 
joylashgan. Shuning uchun h’alqali chuvalchanglar ayirish sistemasini segmentar organlar-metanefriydiylar 
deyiladi. Har bir nefridiyning ichki uchi tselom bo’shlig’iorqa devori enida turadi. Uning nayi dissepimentni 
teshib keyingi segment bo’shlig’iga o’tadi va tananing en tomanidan tashqariga ochiladi. Shunday qilib, h’ar bir 
nay ikki segmentda joylashadi, yani birinchi segmentdan boshlanib, ikkinchi segmentda tashqariga ochiladi. 
Nerv sistemasining markaziy qismi bir juft bosh gangliylari, ulardan chiqib, h’alqumni aylanib 
o’tadigan ikkita h’alqum atrofi konnektivalar va bir juft qorin nerv stvolidan iborat . İkkita h’ar xil gangliylarni 
birlashtiradigan nerv stvollari konnektivalar, bitta segmentdagi gangliylarni birlashtiradigan nerv stvollari esa 
komissuralar boladi. 
Sezgi organlari erkin faol xarakat qilib yashovchi turlarda yaxshi rivojlangan. Sezgi h’ujayralar terida
kop boladi.Antennalar, palpalar, prostomiumdagi kiprikli chuqurchalar, parapodiylardagi mo’ylovlar maxsus 
sezgi organlari xisoblanadi. 
Ayrim o’rtoq yashovchi tanasining oldingi segmentlarida 1-5 ta eki undan koproq mo’vozanat saqlash 
organi-statotsistlari boladi. 
Kuzlar deyarli koptuklilarda buladi, kupincha prostomiumning tepa qismida 2 eki 4 ta bulib joylashgan. 
Oddiy xollarda kuzlar ektodermadan h’osil buladigan qadah’simon chuqurchalardan iborat . Chuqurcha tubida 
epiteliy to’rparda vazipasini bajaradi. To’rparda ikki xilh’ujayralardan iborat. Ulardan bir xili retinal xujayralar 
bulib ularda erug’likka sezgir tayoqchalar joylashgan. Retinal xujayralardan bosh miyaga nerv tolalari chiqadi. 
Jinsiy sistemasi juda sodda tuzilgan. Kuptuklilar ayrim jinsli, lekin jinsiy dimorfizm rivojlanmagan. 
Jinsiy bezlari oldingi va eng oxirgi segmentlaridan boshqa h’amma segmentlarida boshqa h’amma 
segmentlarida eki faqat ayrim jinsiy segmentlarida xosil boladi. Etilaetgan gonadalar dastlab juda yupqa 
peritonal epiteliy bilan qoplangan. Bezlar etilgach, epiteliy erilib, uning ichidan jinsiy h’ujayralar tselom 
suyuqligiga chiqadi va shu erda etiladi. Ayrim koptuklilarning urug’ eki tuxum yo’li bolmaydi. Jinisiy 
h’ujayralar tana devorini erib tashqariga chiqadi. Bazi chuvalchanglarning kalta nayli voronka shaklidagi 
mustaqil jinsiy yo’li boladi. kopchilik polixetlarning jinisiy voronkasi nefridiyalar bilan ko’shilgan bolib, 
nefridiyalar ayirish va jinisiy h’ujayralarni chiqarish vazifasini bajaradi. Tuxumlar tashqi muh’itda urug’lanadi.