Kbk: 84(Ros-Rus)
Download 1.67 Mb. Pdf ko'rish
|
Taras Bulba
|
91
Taras Bulba kishiga bir piyola sotguday bo‘lsa, bunday itning manglayi ga to‘ng‘iz qulog‘ini ilib, oyog‘idan osib qo‘yaman! Og‘alar, qani, ishingizdan qolmang, ha, barakalla! Askarboshi shu tarzda buyruqlarini berdi, turganlarning hammasi boshlarini egib, ta’zim qilgach, bosh kiyimlarini kiymay o‘z bo‘linma- lariga, aravalariga qarab ketdilar, ancha nariga borgandan keyin bosh kiyimlarini kiyib oldilar. Hamma otlana boshladi, qilich va shamshirlarini sinab ko‘rdilar, qoplardagi dorilardan yonlaridagi doridonlarga solib oldilar, aravalarni tuzatdilar, otlarni tanlab oldilar. Taras yig‘indan keyin o‘z askarlari qoshiga borarkan, yo‘lda: «Andriy qayerga yo‘qoldiykin?» – deb ko‘p o‘yladi, lekin o‘ylab hech o‘yiga yetol- madi. Uni ham boshqalar bilan birga bandi qilib, uyquda yotganda bog‘lab, olib ketdilarmi, biroq Andriy tirik ekan, o‘zini bandi qilib qo‘yadigan odam emas-ku. U o‘lganlar orasida ham yo‘q edi. Taras hushi og‘ib, parishonhol bordi, birov uning nomini aytib chaqirib turganini ham payqamadi. Nihoyat, hushi o‘ziga kelib: – Kim meni chaqirdi? – dedi. Uning oldida Yankel juhud turgan ekan. Juhud: – Taqsir polkovnik, taqsir polkovnik, – dedi muhim bir ish to‘grisida gapirmoqchi bo‘lganday hovliqib. – Taqsir polkovnik, men shahar ichiga kirib chiqdim! Taras juhudga qaradi va uning shaharga kirib chiqqaniga hayron qolib: – Qaysi dushman seni u yoqqa olib bordi? – dedi. 92 Nikolay Gogol – Hozir so‘zlab beraman, – dedi Yankel. – Tong otarda shovqin-suron ko‘tarilib, kazaklar otish- ni boshlaganlarida, men darrov to‘nimni yopi nib yugurganimcha bordim, yengimni yo‘lda kiyib oldim, chunki shovqin-to‘polonning boisini, tong otar paytda kazaklar nega o‘q ota boshlaganlikla- rini tezroq bilmoqchi edim. Askarning keti sha- harga endi kirishi bilan xuddi shahar darvozasi- ga yetib keldim. Qarasam, bayroqdor janob Gal- yandovich askar oldida ketyaptilar. U kishining menga tanishligi bo‘lardi, chunki uchinchi yilga qadam qo‘ydi, yuz oltin qarz olgan edi; men pu- limni qistamoqchi bo‘lganday uning orqasidan boraverib, birga shaharga kirib oldim. – Shaharga kirib ol, tag‘in qarzingni ham so‘ramoqchimiding?! O‘sha yerning o‘zidayoq it- dek dorga ostirmadimi? – dedi Bulba. – Xudo haqqi, ostirmoqchi bo‘ldi, navkarlari ke- lib, meni bog‘lamoqchi ham bo‘ldilar, bo‘ynimga arqon ham tashladilar, lekin men yolvorib, janob- lari qachon xohlasalar shunda bersinlar, mayli, agar boshqa pahlavonlarga qarz bergan pullarim- ni jamg‘arib olishga yordam bersalar, yana qarz beraman deb va’da qildim. Janob bayroqdorning kissalarida bir tanga ham pullari yo‘q, uy-joylari, chorvoqlari, to‘rt yerda qasrlari va bundan tash- qari yerlarining bir etagi Shklovgacha borsa ham chaqa deganidan, kazaklarga o‘xshab, u kishida ham yo‘q. Agar Breslav juhudlari u kishiga yor- dam qilib, qurol-aslaha sotib olib bermasalar, urushga otlanib, chiqa olmas ham edilar. Shu- ning uchun seymda 1 ham u bo‘lgan emas... 1 Seym – o‘sha zamonlarda Polsha va Litvada mamlakat- ning boyon toifalaridan saylanadigan hukumat muassasasi. 93 Taras Bulba – Shaharda nima qilding? Bizning odamlarni ko‘rdingmi? – Bo‘lmasa-chi, biznikilar unda juda ko‘p: Itska, Raxum, Samuylo, ijarachi Xayvalox bor... Tarasning jahli chiqib: – Itlaring boshingda qolsin! Juhudlaringni menga aytib nima qilasan! Bizning zaporojyе- liklardan hech kimni ko‘rmadingmi deb so‘ra- yapman, – dedi. – Bizning zaporojyеliklarni ko‘rmadim, faqat Andriy janoblarini ko‘rdim, xolos. – Andriyni ko‘rdim deysanmi? – dedi Bulba qichqirib. – Qayerda ko‘rding? Zindondami, yer- to‘ladami? Asirga tushgandami? Xor-zor bo‘ptimi? – Janob Andriyni bandi qilishga kimning ku- chi yetadi, hozir u kishi shunday ulug‘ odamki... azbaroyi Xudo, men taniy olmadim, kiygan jub- balari, sovutlari hammasi oltindan, boshlarida- gi dubulg‘a ham oltindan, bellarida zarrin ka- mar. Ko‘klamda bog‘da turli-tuman parrandalar sayrashib, o‘t-o‘lanlar chaman bo‘lganda oftob qanday yaraqlasa, u kishi ham shunday yarqi- rab ketganlar. Hokim otning ham juda alomatini beribdi, ikki yuz oltindan kam turmaydi. Bulba taxtadek qotib qoldi. – Nega birovning kiyimini kiyibdi? – Chunki yaxshi-da, shuning uchun kiygan. U kishi o‘zlari ham, boshqalar ham ot choptirib yurishibdi, u kishiga ta’lim beryaptilar, ammo u kishi ham boshqalarga ta’lim beryaptilar; polyak- ning «mana man» degan badavlati ham bunchalik bo‘lmaydi. – Kim uni bunga majbur qilibdi? |
