Kechirganlari

18 TYote - Fransuzcha bosh (odamning boshi).
19 Venyamin Franklin - XVIII asrda yashab o'tgan Amerikaning 
mashhur olimi. O'sha vaqtlarda kamdan-kam malum bolgan 
elektrik ustida tajriba qilib, gromootvod (uylarga zarar keltirmay 
chaqmoqni o'ziga tortadigan asbob, ya’ni yashin qaytarqich) kashf 
etgan.
176

---

«Shunday zulmat va dahshat ichida mening ruhim 
kishilik ruhi ishtirokini istar edi, mana mening hu- 
zurimga: Yaqin do'stim, ovunchoglm, rahbarim, 
qayg4i-hasratimga yoldosh hamrohim, keldi.
U dunyo jannatining nurli yollarida yosh va 
romantik qalblarning shirin xayolida bolgan, 
hech bir qimmatbaho narsalar bilan bezalmagan, 
faqat o‘z husni bilan go'zallar go'zali bolgan ko‘k 
maxluqlaridan biridek namoyishkorona kular 
edi. U nozik qadamlarini shunday ohista va sekin 
tashlar ediki, agar uning tegib ketishidan qaltira- 
masang, yoningdan sezdirmay o‘tib ketgan bolar- 
di. U bir-biriga dushman ikki ofat urushishini 
barmog'i bilan ko'rsatganda va shu yerda o'tirgan 
ikki kishiga diqqat qilishimni buyurganda, uning 
yuzi muzdek sovuq edi va unda hech bir qon asari 
qolmagan edi».
Asaming hammasi o‘n bet bolib, oxiri juda dah- 
shatli va’z-nasihatlar bilan tamomlanar edi. Bu asar 
juda maqbul bolib, buyuk mukofotlarga sazovor 
boldi. Shahar boshligl bu asaming yozuvchisiga 
mukofot bera turib, yoqimli bir nutq so'zladi va unda 
«men hech vaqt bunday go‘zal nutqni eshitmagan 
edim», - dedi.
Bu yerda shuni ham aytib otish kerakki, «maftun 
etuvchi» so‘zi gavdalangan va turmushga oid xarxa- 
shalar «turmush sahifalari» deb atalgan asarlar soni 
ham kam emas edi.
O'qituvchi ichkilikning kayfi bilan nihoyat da- 
rajada xursand bolib, o'rnidan turdi va kursisini 
nariroq surib qo^di-da, xalqqa orqasini o'girib, 
jug‘rofiyadan imtihon o'tkazmoqchi boldi, taxtaga 
Amerikaningxaritasini chiza boshladi. Biroq uning 
qoli kelishmas edi. Bolalar orasida qiqirlab kulgan 
tovushlar ham eshitildi. U nima gap ekanini bilgan- 
dek, o‘z aybini tuzatmoqchi bolar edi. U chizgan
177

---

narsalarini o'chirib, qaytadan chizdi, lekin bu gal 
chizgani awalgisidan ham battarroq chiqdi, shu 
bilan maktab ichidagilarning qiqirlashlari yana 
avj oldi. O'qituvchi bunday o'rinsiz vaqtixushlik- 
ka xotima berish ilinjida o'zining butun diqqatini 
to'plab, yana chiza boshladi. U hammaning ikki 
ko'zi o‘zida ekanini bilar va o‘z ishini endi o‘nglanib 
kelayotgandek sezar edi. Biroq bolalaming qiqirlab 
kulishlari bosilmay, aksincha kuchayib borar edi. 
Buning ajablanarlikyeri ham yo‘q. Xuddi 
0‘qituvchi 
turgan yeming tepasida - shipda havo kirib-chiqib 
turadigan bir teshik bo‘lib, shu teshikdan bir ipga 
boglangan mushuk tushib kelar edi. Mushuk mi- 
yovlamasin uchun uning boshi latta bilan mahkam 
boglab qo'yilgan edi. Mushuk butun tanasi bilan 
egilib-bukilib sekin-asta pastga tushar va arqonni 
ushlab olmoqchi bo lib, qollarini yuqoriga cho‘zar, 
biroq faqat havoni changallar edi. Bolalarning 
qiqirlashlari borgan sari kuchaya bordi. 0 ‘z ishiga 
berilib ketgan 
0‘qituvchining boshiga mushuk ke­
lib tegishiga nihoyat olti vershok chamasi masofa 
qolgan... Yana pastroq, yana pastroq tushdi... Yana 
bir lahzadan so‘ng mushuk kelib o‘qituvchining 
boshiga yopishdi-da, uning yasama sochini boshi- 
dan yulib olib, bir nafasda yuqoriga kotarilib ketdi. 
Hamma hayron bolib qarab o‘tirar edi. Shundan 
keyin mister Dobbinsning sochsiz boshi to‘satdan 
yarqirab ketdi, chunki boyoqchining o‘gli uning 
sochsiz boshini oltin hal bilan Ьо“уаЬ qolgan edi.
Shundan keyin majlis tarqaldi. Bolalardan qasos 
olindi. Ta’til kunlari ham kelib qolgan edi.
178

---