Kegl cc pechat indd

ISSIQLIK HODISALARI HAQIDA DASTLABKI MA’LUMOTLAR	IV BOB

Bu bobda Siz:
- issiqlik manbalari;
- turli muhitlarda issiqlik o‘t- kazuvchanlik;
- konveksiya hodisasi;
- nurlanish;
- jismlarning issiqlikdan ken- gayishi;
- issiqlik hodisalari haqida Forobiy, Beruniy va Ibn Sinoning fikrlari;
- temperatura va uni oichash haqidagi ma’lumotlarni o‘rganasiz.
KIRISH SUHBATI
Siz televizorda ko^£p marta berilgan «Maugli» haqidagi multfilmni ko‘rgansiz. Unda Maugli o^£z dushmani bo^£lgan yo^£lbarsni yengish uchun «qizil gul»ni (ya’ni olovni) qo^£lga kiritadi. Shundan so^£ng barcha hayvonlar uni endi hayvon emas, balki inson deb qabul qiladi. Inson esa barcha mavjudotlarning podshohi hisoblanadi. Haqiqatan ham, odamlar olovdan foydalana boshlaganlaridan so^£ng turmush tarzi keskin o^£zgargan. Ovqatlarni pishgan holda yeyish, metallarni eritib ov, ish va urush qurollari yasash, isinish va h.k. barchasi olovni hosil qilish va foydalanishni o^£rganish bilan bog^£liqdir. Unga doir ko^£plab afsonalar ham to^£qilgan. Masalan, grek afsonalarida alp Prometey xudolardan olovni olib, insonlarga bergan va undan foydalanishni o^£rgatganligi haqida gap boradi. Hattoki kosmosga qilingan birinchi parvoz haqidagi filmni ham «Olovning tizginlanishi» deb atashgan. Chunki inson yerda, okeanlarda harakatlanishi uchun ishlatiladigan mashinalarda issiqlikdan foydalanish bilan birga, kosmosga ham issiqlik (olovni) ishlata olishi tufayli chiqdi.
Kundalik turmushda ham Siz issiq, sovuq, qaynoq, iliq, qish, yoz kabi iboralarni ko^£p ishlatasiz. Biz Siz bilan modda tuzilishini o^£rganganimizda bug^£, suv va muz bir xil molekulalardan tashkil topganligini ham bilib oldik. Xo^£sh, unda issiq suv va sovuq suv molekulalari nimasi bilan farqlanadi? Temperatura deganda nimani tushunamiz? Bu kabi savollarga keyingi mavzularda javob olamiz.