Kegl cc pechat indd

Qattiq jismlarda zarralar bir joydan ikkinchisiga ko^£chmaydi. Ular faqat turgan joylarida tebranib turadi. Qattiq jismlarda atomlar bir- biriga yaqin joylashganligidan issiqlikni shu tebranishlar orqali I bir-biriga uzatadi. Bunday usulda issiqlikni uzatishga issiqlik 0‘tkazuvchanlik deyiladi.
Turli moddalarning issiqlik o^£tkazuvchanligi turlicha. Buni quyidagi tajribada ko^£rish mumkin (75-rasm). Sterjendan bir xil uzoqlikda
mis, temir, aluminiy, yog^£ochdan yasalgan bo‘laklarni mahkamlaylik. Bo‘laklar uchiga gugurt cho‘plarini shamga o‘xshab oson eriydigan modda bilan yopishtiraylik. Bo^£laklar mahkamlangan o^£rtadagi diskni
sekin qizdiraylik.
74-rasm.
75-rasm.
Issiqlik o‘tkazuvchan 1 igi n i ng katta-kichikligiga qarab gugurtlar birin-ketin tushib ketganligini ko‘ramiz. Jadvalga qarab gugurtlar qaysi tartibda tushishini ayting.
4-jadvaI

Modda	Issiqlik o‘tkazuv- chanlik, W/(mK)	Modda	Issiqlik o‘tkazuv- chanlik, W/ (m • K)
Kumush	418	Suv	0,600
Mis	395	Beton	0,11-2,33
Alyuminiy	209	Qog‘oz	0,140
Temir	73	Paxta	0,042
Po‘lat	50	Yog'och	0,2
G‘isht (qizil)	0,77	Shisha momiq	0,04

Suyuqliklarning issiqlikni qanday o‘tkazishini o‘rganish uchun quyidagicha tajriba o‘tkazaylik.
Uzun probirka olib, uning tagiga muz bo‘laklarini solaylik. Ustidan esa metall sharcha bilan bostirib qo^£yaylik. Sharcha ustidan suv quyib, rasmda 76-rasm
ko^£rsatilgan holatda yuqori qismidan qizdiraylik.
Dastlab suv isib bug‘lanadi, so‘ngra yuqori qismi qaynay boshlasa- da, probirka tagidagi muz erimasdan turadi (76-rasm). Sababi haqida o^£ylab ko^£ring.
Havo ham suyuqlik kabi issiqlikni yomon o^£tkazadi. Yonib turgan gugurt yoki qizigan pechka yaqiniga qo^£limizni yaqin tutib, kuydirmasdan tura olamiz.
107