Keyin bir necha kun yoki bir necha hafta keyin payd

3.Sanitar-gigienik tadbirlar. Bunga xom ashyoni gigienik 
standartlash, havo holati ustidan nazorat qilib turish, zaharlarning ta'sir 
qilish xavfi oshgan sharoitlarda gigienik talablarga amal qilish 
(favqulodda holatlar, remont ishlari), binolarni rejalashtirish va pardozlash 
yordamida zaharlanishlarni oldini olish, ishaxsiy himoya yositalarini 
qo'llash, samarali shamollatish tizimlarini o'rnatish ishchilarga sanitariya 
jihatdan yo'riqnomalar berish kiradi.
GOST 12.1.007-76 xom ashyo, mahsulotlar, materiallar standartlari 
va texnik shartlariga zararli moddalarning zaharlilik ta'riflarini kiritishni 
talab qiladi bular texnologik reglamentlarda ham bo'lishi kerak. Xom 
ashyo va tayyor materiallarni gigienik standartlash zaharlar ajralib 
chiqishiga va ularni ishchilarga ta'sir sabab bo'la oladigan xom ashyo
va aralashmalar sog'liq uchun zararli ;bo'lgan moddalarning chiqarib 

---

52 
tashlanishi yoki yo'l qo'yilishi mumkin bo'lgan miqdorini 
chegaralashdan iborat. Masalan, bosmaxona qotishmalaridan qo’rg’oshin, 
kislotalar va metallar sostavidan mishyakni (ularning o'zaro ta'siridan juda 
zaharli gaz arsin hosil bo'ladi) butunlay chiqarib tashlash misol bo'la oladi.
Ishlab chiqarish zaharlanishlariga qarshi kurashning yo'llaridan biri 
ish zonasidagi havo muhiti holati ustidan nazorat o'rnatish hisoblanadi. 
Standart bo'yicha xavflilikning 1-sinfi moddalari uchun nazorat zaharli 
moddalarning zichlik miqdorinigina faqat qayd qilib qo'ya qolmasdan, 
balki yo'l qo'yilishi mumkin bo'lgan chegara miqdor (YQMBChM PDK) 
oshgan taqdirda zarur choralar ko'rish uchun tovush va yorug'lik 
signallarini ishga soladigan avtomatik yoqish asboblari bilan ta'minlangan 
holda uzluksiz bo'lishi kerak. 
Xavflilikning 2-4 sinflaridagi moddalar muntazam ravishda reja 
asosida (mehnat sharoitlariga gigienik baho« berish, zaharli moddalar 
ajralishini aniqlash va ajralish sabablarini bartaraf qilish) va ayrim 
shoshilinch sharoitlarda kasbga doir zaharlanishlarning sabablarini 
ishchilardan so'rab suriihtirib nazorat qilinad. GOST bo'yicha nazorat
usullari va asboblarining sezuvchanligi YQMBChM (PDK) darajasidan 
0,5 dan past bo'lmasligi, xatosi-esa aniqlanayotgan miqdordan 25% dan 
oshmasligi kerak. Zaharianish xavfi, odatda reja asosida ta'mirlash 
ishlarini o'tkazishda va favqulodda holatlarda ortadi. Bunday hollarda ish 
joylaridan zaharli moddalarni havo bilan haydash, yuvish, gazsizlantirish 
yo'li bilan tozalanishi lozim. Ishchining xavfli zonada, uskunalar va katta 
hajmdagi idishlar ichida bo'ladigan vaqtini chegaralash, maxsus kiyimlar 
kiyish, 
protivogaz 
va 
boshqa 
shahsiy 
muhofaza 
vositalaridan 
foydalanish,tishlarni to'g’i tashkil qilish, shoshilinch tibbiy yordam
ko'rsatish ham muhim hisoblanadi.
Zaharianishga qarshi kurash sanitariya texnikasining muhim va 
tarqalgan turi samarali. shamollatish usuli katta ahamiyatga ega. Unga
qo'yiladigan asosiy gigienik talab, zaharli moddalarni ular hosil bo'ladigan 
zonadan sex havo muhitiga tarqatmasdan joylardan so'rish msuli bilan; 
tashqariga chiqarib yuborish, zaharlar havo muhitiga tarqalgan taqdirda 
esa, sof havo berish va zaharlar miqdorini YQMBChM gacha pasaytirish 
yo'li bilan ularni kuchsizlantirishdan iborat.