Keyin bir necha kun yoki bir necha hafta keyin payd

Ichki organlarni qarshiligi asosan tok kuchlanishiga bog’liq va 
300-600 om bo’ladi. 
Inson tanasini umumiy qarshiligi ham tokni kuchlanishiga bog’liq, 

---

171 
lekin chiziqli emas, kuchlanishni ko’payishi bilan umumiy qarshiligi 
kamayadi va 300 V kuchlanishida ichki organlarni qarshiligiga 
yaqinlashadi. 
Z
h
= 
,
)
2
(
1
2
h
h
h
R
fC
R


R
h
= 2R
H
+ R
h
- inson tanasini aktiv qarshiligi, Om; 
C
H
≈ 0,5 - inson tanasining zichligi, Ф; 
f - tok chastotasi, Gz 
36- rasm. Inson tanasini qarshiligi tokni kuchlanishiga bog’liqi 
1, 2) o’zgaruvchan tokni, 50 gs; 3 ,4) o’zgarmas tok 
Shunday qilib inson tanasini elektr tokiga ko’rsatayotgan qarshiligi 
bir tekis va mo’tadil emas. Shu qarshiliklar bilan hisob-kitob qilish o’ziga 
hos qiyinchiliklarga duch keladi. Hisob-kitobni onsonlashtirish niyatida 
amaliyotda yetarli aniqlik darajasida inson tanasini qarshiligini R
h
= 1000 
Om ga teng deb qabul qilingan. 
X.3. Insonni elektr tokidan shikastlanishining asosiy omillari 
Elektr shok elektr tok ta’siriga ko’rsatgan tanani og’ir nerv-
reflektori reaksiyasi. Shu holatida qon aylanishi, nafas olishi, asab tizimi 
va boshqa tizimlarni buzilishiga olib keladi. Shu daqiqadan so’ng tanani 
to’lqinlanishi fazasi boshlanadi: arteriya bosimi ko’payadi, o’g’rig’iga 
reaksiya hosil bo’ladi, va hakazo. Shundan keyin esa tormoz fazasi 
boshlanadi: nerv tizimi bo’shashadi, arterial bosimi kamayadi, nafas olishi 
susayadi va depressiya holati boshlanadi. Shok holati bir necha minutdan 

---

172 
bir sutkagacha davom etishi mumkin. Shundan keyin odam asta-sekin 
sog’ayib ketadi, yoki biologok o’limi holatiga o’tib ketadi. 
Insonni elektr tokidan shikastlanishining asosiy omillariga: tokning 
turi, inson tanasidan o’tayotgan tokni davom etish muddati, tokni o’tgan 
yo’li, tokni chastotasiga, insonni shaxsiy hususiyatlarga bog’liq.