Keyin bir necha kun yoki bir necha hafta keyin payd

XV. 2. Mashinasozlik sanoati korxonasini qurish 
uchun maydon tanlash 
 
QMQ 3. 01. 02 - 00 sanitar me'yorlari bo'yicha mashinasozlik 
sanoati korxonalari xavflilik darajasi bo'yicha besh sinfga bo'linadi. Bu 
sinflarni asosan ana shu sanoat korxonasi tomonidan atrof-muhitga 
chiqarib yuborilayotgan zararli moddalar miqdori belgilaydi. 
I sinfga cho'yan quyuvchi domna pechlarining umumiy hajmi 1500 
m3 dan ortiq bo'lgan va rangli metallarni bir yilda 3000 tonnadan ortiq 
miqdoriga ishlov beradigan yoki marten va konventor pechlari yordamida 
bir yilda 1000 000 tonnadan ortiq po'lat eritish quwatiga ega bo'lgan 
sanoat korxonalari kiradi. 
II sinfga xuddi shunday sanoat korxonasi, ammo kamroq quwatga 
ega bo'lgan, ya'ni po'lat eritish yiliga 1000 000 tonnagacha, umumiy 
domna pechlarining hajmi 500 dan 1500 m3 gacha bo'lgan, shuningdek, 
rangli metallarga ishlov berish quvvati 1000 dan 3000 tonnagacha bo'lgan 
yoki 20 000 tonnagacha miqdorda cho'yan quymalari ishlab chiqaradigan 
sanoat korxonalari kiradi. 
III sinfga cho'yan erituvchi domna pechlarining umumiy hajmi 500 
m3 gacha bo'lgan 10 000 tonnadan 20 000 tonnagacha cho'yan quymalari 
ishlab chiqarish quwatiga ega bo'lgan, shuningdek, 1000 tonnagacha 
rangli metallarga ishlov berish imkoniyatiga |ga bo'lgan yoki simob 
ishlatish yo'li bilan har xil asboblar ishlab chiqaradigan (simobli elektr 
tokini to'g'rilagichlar, lampalar va h.k.) sanoat korxonalari kiradi. 
IV sinfga uncha katta bo'lmagan quyuv va metallarga qizdirib ishlov 
beradigan sexlaiga ega bo'lgan, shuningdek, metall elektrodlar ishlab 
chiqarishga ixtisoslashtirilgan sanoat korxonalari kiradi. 
V sinfga quyuv sexlariga ega bo'lmagan, ammo qizdirilgan va 
cho'g'lantirilgan holatdagi metallarga ishlov berishga moslashtirilgan, 
shuningdek, metallarga sovuq holda ishlov beriladigan sanoat korxonalari 
kiradi. 
Sanoat korxonalarini aholi yashash punktlarida maxsus belgilangan 
maydonga joylashtiriladi. Bunda sanoat korxonasi joylashgan maydon 

---

277 
aholi yashaydigan punktga nisbatan shamolning bosh yo'nalishiga qarama-
qarshi tomonda bo'lishiga e'tibor beriladi. Agar iloji bo'lsa, sanoat 
korxonasi quriladigan maydon aholi yashaydigan punktdan birmuncha 
olisroqda joylashtirilgani ma'qul. Bu holda ham, albatta shamolning bosh 
yo'nalishi hisobga olinishi va sanoat korxonasi aholi yashaydigan punktga 
nisbatan shamol yo'nalishida bo'lishi maqsadga muvofiqdir. 
Sanoat korxonasi bilan aholi yashaydigan punkt oralig'idagi masofa 
sanitar-muhofaza oralig'i deb ataladi. Bu sanitar-muhofaza oralig'i sanoat 
korxonalari sinflariga qarab belgilanadi: 50, 100, 300, 500, 1000 m. 
Sanitar-muhofaza oralig'i ko'kalamzor-lashtirilgan va sog'lomlashtirish 
chora-tadbirlari belgilangan bo'lishi kerak. Sanitar-muhofaza oralig'iga 
doimiy yashash joylari, dam olish joylari tashkil qilish, shuningdek, 
issiqlik hosil qilish va boshqa sanoat inshootlarini qurishga yo’l 
qo'yilmaydi. Bu oraliqlarga yong'inga qarshi depo, avtotransport turish 
joylarini qurishga ruxsat etiladi. Ammo bu qurilishlar oraliq 
ko'kalamzorlariga zarar keltirmasligi shart. 
Sanoat korxonasini aholi yashaydigan punktga nisbatan joylashtirish 
va sanitar-muhofaza oraliqlarini belgilashdan tashqari uning maydonini 
tekislash, rejalashtirish ishlarini amalga oshirish kerak. Bunda yomg'ir, qor 
suvlarini to'xtamay oqib ketish yo'llari, korxonada ishlatib ifloslangan 
suvlarni yig'ish va tozalashni yo'lga qo'yish, yer osti suvlarini darajasini 
belgilash, toshqin va boshqa holatlarda sanoat korxonasini suv bosib 
ketmasligini ta'minlash zarur. Bundan tashqari quyosh nurlarining sanoat 
korxonasi binolarini iloji boricha ko'proq yoritishini ta'minlovchi vositalar 
hamda sanoat korxonalari xonalarini iloji boricha yaxshiroq tabiiy 
shamollatish vositalari bilan ta'minlashga e'tibor berilishi kerak.