Kibermakondagi diniy

3. 
Kibermakonda 
pravoslav 
cherkovlarining 
faoliyati. 
Kibermakondagi pravoslav cherkoviga tegishli veb-saytlarni Rpchga 
qarashli veb-manbalar misolida tahlil etsak. “Rossiya pravoslavnaya” 
(orthodoxy.ru) serverida pravoslavlikka oid rasmiy saytlarning juda katta 
qismi birlashtirilgan. Server 500 dan ortiq sayt havolalarini o‘z ichiga 
oladi. Bular: monastirlar, jamoat tashkilotlari, ibodatxonalar, 
eparxiyalarning saytlari va shaxsiy saytlardir. Masalan, Rossiya 
Federasiyasidagi ibodatxonalar (xram) ning 30 dan ortig‘i va chet eldagi 
10 ga yaqin ibodatxonalarning veb manzili keltirilgan. Ushbu saytlarda 
asosan ibodatxonaning tarixi, manzili, o‘tkaziladigan ibodatlar jadvali, 
e'tiqod qiluvchilarning ijodidan fotolavhalar va boshqa muhim yangiliklar 
berib boriladi.

---

86 
Shuningdek, pravoslav olamida pravoslavie.ru sayti ham salmoqli 
o‘rin tutadi. Sayt audio, foto va video materiallar, tarixiy hujjatlar, 
maqolalarning katta arxiviga ega. Qolaversa, saytdagi yangiliklar va 
pravoslav taqvimi ham ishonchliligi va rasmiyligi bilan Internet 
foydalanuvchilari e'tiborini qozongan. 
3-rasm 
Internetda pravoslavlikka oid rasmiy saytlar bilan bir qatorda o‘nlab, 
hatto yuzlab norasmiy saytlar ham o‘z faoliyatini olib boradi. Ularning 
aksarida turli diniy xizmatlarni muayyan narx evaziga taklif 
qilinayotganini ko‘rish mumkin. Masalan, 
http://simvol-veri.ru/
saytida 
jismoniy yoki ruhiy salomatlik, ko‘ngil xotirjamligini tilab ruhoniydan 
duo qilib qo‘yishni «buyurtma» qilish 20 AQSh dollariga tushadi. Onlayn 
cherkovlardan biri esa sham yoqish bilan bog‘liq xizmatini shunday 
«reklama» qiladi: «har doim ham qalb amr etgan vaqtda ibodatxonaga 
borish imkoni bo‘lmaydi. Shunday hollarda bizning yordamimizdan 
foydalanishingiz mumkin. Biz sizning o‘rningizga siz qayd etgan 
ibodatxonada, barcha pravoslav kanonlarga amal qilgan holda sham 
qo‘yamiz. Sizdan faqat onlayn-shaklni to‘ldirish va unda aynan qaysi 
ibodatxonada sham qo‘yish va kim uchun iltijo qilish lozimligini 
ko‘rsatish talab etiladi. Siz aynan qaysi ikona qarshisida sham yoqilishini 

---

87 
istashingizni ham qo‘shimcha qilishingiz mumkin» (3-rasm). Albatta, bu 
xizmat tekinga emas, saytda ko‘rsatilgan narx ko‘rsatilgan karta raqamiga 
o‘tkazilgach, amalga oshiriladi.
4-rasm 
Boshqa bir saytlardan biri esa bir nechta ibodatxonalar bilan rasman 
aloqa o‘rnatganligi va iltijolar yozilgan maktub (zapiska)lar etkazilishi 
kafolatlanishini da'vo qiladi. Bu saytda duo mazmuniga ko‘ra 50 rubldan 
1080 rublgacha, bir martalik va bir necha martalik iltijolarrni yuborish 
mumkin. Eng qimmat duolar sirasiga homilador ayolning eson-omon 
ko‘zi yorishini so‘rab duo qilishni «buyurtma» qilishdir (4-rasm).
Bu kabi saytlarga odamlar ishonch bilan murojaat qilishining 
sabablaridan biri – ularda bir yoki bir nechta mas'ul ruhoniyning ism-
shariflari ko‘rsatilishidir. Biroq bunday ruhoniylarning hammasi ham 
chinakamiga rasmiy din vakili bo‘lavermaydi. RPCH Sinodi 2020 yilda 
Internet saytlarida o‘zini ruhoniy deb da'vo qilgan, o‘z diniy xizmatlarini 
Internet foydalanuvchilari taklif etgan, turli maqsadlarda xayriya 
mablag‘larini to‘plash bilan shug‘ullangan 10 nafar firibgar 
«ruhoniy»larning ismlarini e'lon qildi. 

---

88 
5-rasm 
Bundan tashqari, so‘nggi vaqtlarda pravoslav ruhoniylarning 
blogerlik faoliyati ko‘plab Internet foydalanuvchilari, xususan, yoshlar 
diqqatini tortmoqda. “Pravoslavie.FM»mustaqil Internet-jurnali tahliliga 
ko‘ra, ba'zi ruhoniy otalarning shaxsiy bloglari auditoriyaga olib 
chiqayotgan kontektiga ko‘ra «Internet durlari» deb atashga loyiq. Jurnal 
tuzib chiqqan YouTube'dagi eng faol ruhoniy-otalar o‘ntaligiga ahamiyat 
qaratilsa, bu «bloger»lar ning o‘n minglab obunachisi borligini ko‘rish 
mumkin. Ular o‘z chiqishlari va roliklarida nasroniylikning asl tamoyillari 
to‘g‘risida zamonaviy tilda so‘z yuritish bilan birga, davrning eng dolzarb 
muammolariga pravoslav ruhoniysi sifatidagi o‘z nuqtai nazarini bildirib 
borishadi (5-rasm).