Yangi mavzu bayoni: "Yo labmudur” tuyug‘i o‘qituvchi va o‘quvchilar tomonidan ifodali o‘qiladi.
Tuyuq matni o‘qituvchi tomonidan o‘quvchilar ishtirokida baytma-bayt izohlanadi.
O‘qituvchi tuyuqning mashhurligi,muhlislarning qiziqishi va hayratiga sabab, uning yuksak mahorat bilan yozilganidir.
Yorab, ul shahdu shakar yo labmudur,
Yo magar shahdu shakar yolabmudur.
Foilotun foilotun foilun
Jonima payvasta novak otqali,
G'amza o'qin qoshig'a yolabmudur”.
Navoiyning bu so'zlaridan tuyuqning asosiy xususiyatini bilib olamiz. Birinchisi shuki, tuyuq turkiy qavmlar qo'shiq qilib bazmlarda, to'ylarda, yig'inlarda aytadigan vaznlardan birida yaratilarkan. Bu tuyuqning ashulabop va ommafahm she'r turi ekanligini anglatadi.
Ikkinchi xususiyati shuki, tuyuq ikki bayt, ya'ni to'rt misradan tashkil toparkan. Uchinchi xususiyat shuki, shoir mahorati yetganicha tajnis usulidan foydalanib tuyuq aytishga intiladi. Lekin tuyuq tajnissiz ham yaratiladi. To'rtinchi xususiyat shuki, tuyuq, albatta, ramali musaddasi maqsur vaznida bitiladi. Tuyuqning yana bir asosiy xususiyati borki, u o'z davrida ma'lum va mashhur bo'lgani uchun Navoiy uni aytishni lozim topmagan. Bu tuyuqning nomi va janr xosiyati tuyg'u bilan bog'liqligidir. Chinakam tuyuq shoir tuyg'ularining tug'yonga kelishi samarasidir. «Tuyuq» — «tuymoq» fe'lidan olingandir. Tuyuq uni o'qigan yoki eshitgan kishilarning tuyg'ulariga ta'sir etadi. Tuyuqning badiiy mazmunini tuygan kishilarning tuyg'ulari tug'yonga keladi. Tuyuq adabiyot ixlosmandlarida she'rning badiiy nozikliklarini tuya olish qobiliyatini tarbiyalaydi. Tuyuq ishqiy falsafiy, axloqiy va boshqa mavzularda ham yaratilishi mumkin.
1
|
Asar janri
|
Tuyuq
|
2
|
Qofiyalanish tartibi
|
Foilotun foilotun foilun, aaba
|
3
|
Radifi (agar bo‘lsa)
|
"yo labmudur”so‘zi
|
4
|
Vazni
|
ramali musaddasi maqsur vazni
|
5
|
Qollangan she’riy san’atlar
|
tajnis san’ati
|
So‘ng shoir hayoti va ijodi keng yoritilgan slayd namoish etiladi. O‘quvchilar fikri so‘raladi.
O‘qituvchi o‘quvchini baholash kartochkasi asosida berilgan imkoniyatlardan to‘plagan ballariga qarab baholaydi.
Uyga vazifa: A.Navoiyning tuyuqlaridan yod olish.
Do'stlaringiz bilan baham: |