Кимёвий технология асосий жараён ва курилмалари

yu
 
ni topamiz. 
5. Baraban sekstiyalari umumiy soni n dan: 
a - suvsizlantirish zonasida 
1
c
n
  ta sekstiya; 
b - suvsizlantirish zonasida
2
c
n
ta sekstiya, cho`kmani to`kish va filtr to`qimani tiklash zonasida n
tt
ta 
sekstiya band deb qabul qilamiz. 
6. Har bir bosqichning davomiyligi ushbu tenglamalardan aniqlanadi: 
a - suvsizlantirish: 


фю
c
ю
c
n
n
1
1





(3.59) 
bu erda n
fyu
=


ТТ
c
c
n
n
n
n



2
1
- filtrlash va yuvish zonalaridagi baraban sekstiyalarining soni: 
b - suvsizlantirish: 


фю
c
ю
c
n
n
2
2





(3.60) 
cho`kmani to`kish va filtr to`qimani tiklash: 


фю
ТТ
ю
ТТ
n
n





(3.61) 
7. Ushbu tenglikdan stiklning umumiy davomiyligi 

st
(s) hisoblanadi: 
ТТ
ю
с
с
ц











2
1
(3.62) 
8. Barabanning aylanish tezligi w (ayl/min) esa, quyidagi nisbatdan topiladi: 
ц
w

60

(3.63) 
9. Filtrlash zonasining markaziy burchagi quyidagiga teng bo`ladi: 
ц





360
(3.64) 
10. Filtrning ish unumdorligi Q (m
3
/sutka): 
ц
V
Q




24
3600
(3.65) 
11. Agar, filtrat bo`yicha umumiy ish unumdorlik Q
um
ma’lum bo`lsa, zarur barbanli vakuum - filtrlar 
soni ushbu nisbatdan aniqlanadi: 
Q
Q
N
ум
ф

(3.66) 

---

107 
QO`ZFALMAS VA MAVHUM QAYNASH QATLAMLARI GIDRODINAMIKASI 
3.22. Umumiy tushunchalar 
 
Kimyo va oziq - ovqat texnologiyasi jarayonlarida ayrim elementlardan tarkib topgan qo`zg`almas qatlam 
materiallari orqali tomchili suyuqlik yoki gazlar oqib o`tadi. 
Donador qatlam elementlarining shakli va o`lchami turli-tuman ko`rinishga ega: masalan, filtrlar cho`kma 
qatlamining mayda zarrachalari; granula; tabletka, katalizator yoki adsorbent bo`laklari; absorbstion va rektifi-
kastion kolonnalardagi yirik nasadkalar. 
Biror qatlam zarrachalarining o`lchami bir xil yoki turlicha bo`lishiga qarab, donador qatlamlar mono-
dispers yoki polidispers bo`lishi mumkin. 
Donador qatlam orqali suyuqlik harakati davrida qatlam zarrachalari orasidagi bo`shliqlar suyuqlik bilan 
to`lib turadi. Bunda, suyuqlik qatlamning zarrachalarini, elementlarini yuvib va noto`g`ri shaklli kanallar orqali 
oqib o`tadi. Bunday harakat gidrodinamikaning aralash masalasini tashkil etadi. 
3.23. Qo`zg`almas donador va g`ovak qatlamlar orqali suyuqlik harakati 
 
Gaz energiyasi hisobiga qattiq zarrachalarning bir - biriga nisbatan tartibsiz harakatiga, ya’ni qatlam xuddi 
qaynayotgandek bo`lib ko`rinishiga «qattiq jism – gaz» ikki fazali sistemaning mavhum qaynashi deb ataladi. 
Ishchi eltkich ta’sirida hosil bo`lgan mavhum qaynash sistemasining mavhum qaynash yoki qaynash qatlami 
deb nomlanishining kelib chiqish sabablaridan biri, ushbu qatlamga tomchili suyuqliklar ko`p xossalarining 
mosligidir. 
Agar, qattiq material qatlamining mavhum qaynash holatini ta’minlovchi tezlik bilan yuqoriga qarab ishchi elt-
kich harakat qilsa, mavhum qaynash qatlami hosil bo`ladi. 
Oxirgi vaqtda kimyo va oziq - ovqat sanoatlarining barcha korxonalarida mavhum qaynash jarayonlari keng 
ko`lamda qo`llanilmoqda. Ushbu jarayon aralashtirish, uzatish, sochiluvchan materiallarni klassifikastiyalash, 
issiqlik almashinish, quritish, adsorbstiya, absorbstiya, granullash, kristallanish va boshqa jarayonlarda yuqori 
natijalar bermoqda. Bunday ijobiy natijalar mavhum qaynash jarayonining quyidagi afzalliklari bilan belgila-
nadi: 
1. Qattiq zarrachalar intensiv aralashishi, qurilmaning butun hajmi bo`ylab material temperaturasi va 
konstentrastiyalarining tekislanishiga olib keladi. Bu hol o`z navbatida jarayonni optimal tashkil etishga halaqit 
beruvchi qattiq zarrachalarni lokal o`ta qizib ketish oldini oladi; 
2. Mavhum qaynash qatlamining yuqori oquvchanligi materialni beto`xtov uzatuvchi va tayyor mahsulot-
ni to`kuvchi, ya’ni uzluksiz ravishda ishlaydigan qurilmalarni yaratish imkonini beradi; 
3. Kichik o`lchamli, katta solishtirma yuzali zarrachalar qayta ishlanganda issiqlik va massa almashinish 
yuzalari keskin ortadi, hamda diffuzion qarshilik kamayadi. Bu hol o`z navbatida qurilmaning ish unumdorligini 
oshirishga olib keladi; 
4. Issiqlik almashinish jarayonlari intensivlashadi, bu esa issiqlik almashinish qurilmalari ishchi hajmla-
rini kamaytirish imkonini yaratadi; 
5. Mavhum qaynash qatlamli qurilmalar gidravlik qarshiligi kichik bo`ladi va gaz oqimining tezligiga 
bog`liq emas; 
6. Qattiq zarrachalar va ishchi eltkichlar xossalari juda keng oralikda o`zgaradigan, hamda suspenziya va 
pastasimon materiallar ham mavhum qaynash jarayonida qayta ishlanishi mumkin; 
7. Mavhum qaynash qatlamli qurilmalar tuzilishi sodda, ixcham va oson avtomatlashtiriladi. 
Yuqorida qayd etilgan afzalliklar bilan birga, mavhum qaynash jarayonining quyidagi kamchiliklari bor: 
- bir sekstiyada zarracha va ishchi eltkichlarning bo`lish vaqti bir xil emas; 
- mavhum qaynash qatlamida zarrachalar bir - biriga urilishi natijasida ediriladi; 
- zarrachalarni edirilishi natijasida hosil bo`lgan chang qurilmadan uchib ketadi. Bu hol, albatta 
qo`shimcha chang ushlagichlar o`rnatilishini taqozo etadi; 
- dielektrik material zarrachalari mavhum qaynash qatlamli qurilmalarda ishlov berilganda, statik elektr 
zaryadlar hosil qiladi. Bu esa, portlash havfini tug`diradi. 
Qayd etilgan mavhum qaynash jarayonining kamchiliklari salmoqli emas va ular qisman yoki butunlay 
bartaraf qilinishi mumkin. 
Sochiluvchan, donador materiallar qatlami gidravlik qarshilik, zarrachalar o`lchami, solishtirma yuza va 
bo`sh hajm ulushi bilan xarakterlanadi. 

---

108