Кимёвий технология асосий жараён ва курилмалари

Mashina va qurilmalarga qo`yiladigan talablar

Mashina va qurilmalarga quyidagi talablar qo`yiladi: qurilma yoki mashina yuqori samarali (yuqori ish unumdorli), ishonchli, kam energiya va metall sarflaydigan, havfsiz ish tashkil etish talablarini qondiradigan va ekspluatastiya jarayonida xizmat ko`rsatish uchun qulay bo`lishi kerak.

Qurilmanig uzoq muddat mobaynida va beto`xtov ishlashining qat’iy shartlari bo`lib uning mexanik ishonchliligi va konstruktiv mukammalligi hisoblanadi. Јurilmaning mexanik ishonchliligi mustahkamlik, qattiqlik, turg`unlik, germetiklik (zichlik) kabi xossalarini xarakterlaydi. Mustahkamlik esa qurilma konstrukstiyasining uzoq muddat mobaynida va havfsiz ish tashkil etish bilan uzviy bog`liqdir.
Konstrukstiya mukammalligi qurilmaning soddaligi, kam metall sarflashi, texnologik moyilligi va yuqori f.i.k. bilan xarakterlanadi.
Ekspluatastion afzalliklari - soddaligi, ekspluatastiya davrida kichik sarflar va xizmat ko`rsatish uchun qulayligi bilan xarakterlanadi.
Konstrukstiyaning mukammallik darajasi texnik-iqtisodiy ko`rsatkichlar: qurilmaning ish unumdorligi, sarf koeffistientlar, ekspluatastion narx va sarflar, hamda tayyor mahsulot tannarxi bilan xarakterlanadi.
Odatda, texnologik tizimlarda standart qurilma va mashinalar ishlatilishi zarur.
Kimyo va oziq-ovqat sanoatlar ilmiy-tadqiqot va loyihalashtirish institutlarining loyihalashga sarflarini kamaytirish, mahsulot narxini pasaytirish va seriyali ishlab chiqarishni tashkil etish uchun qurilmalarni tiplarga ajratish va normallashtirish ishini o`tkazishadi. Qurilmalarni loyihalashda asosiy, tayanch hujjat bo`lib davlat standartlari, soha normallari, texnik shartlar, qo`llanma va normalar xizmat qiladi.
Mashina va qurilma konstrukstiyalari baholanganda, ularning texnik-iqtisodiy xarakteristikalari muhim ahamiyatga ega. Kam energiya sarf qilib tayyor mahsulot olish imkonini beradigan qurilma va mashinalar optimal qurilma (yoki mashina)lar deb hisoblanadi.
Qurilma va mashinalar optimal rejimlarda ishlashi shart. Bunday rejimlarni aniqlash optimallik kriteriysini tanlashga bog`lik. O`z navbatida optimallik kriteriysi bir qator parametrlar: temperatura, bosim, sarf, tozalash darajasi va boshqalarga bog`liq bo`lishi mumkin. Ko`pincha, iqtisodiy optimallik kriteriylaridan ham foydalaniladi. Bu kriteriy jarayonning energetik, mehnat va boshqa sarflarini xarakterlaydi. Undan tashqari, texnologik, statistik, termodinamik va boshqa optimallik kriteriylarini ham qo`llash mumkin.
Lekin, oxirgi yillarda qurilma va jarayonlarni tahlil qilishda eksergetik* usulni (chuqur, har tomonlama) qo`llash keng miqyosda tarqalmoqda.

_______________________

^ eksergiya – grekcha “ergon”- ish, kuch va “ex”- ichidan

 invariantis (lotincha) – o`zgarmas
^ idem (lotincha) – bir hil
^ simplex (lotincha) - oddiy

^ kreterion (грекча) – мезон