Kimyo fani va uning vazifalari. Kimyoning biologiya, fizika va boshqa fanlar bilan bog‘liqligi

Moddalar massasining saqlanish qonuni kimyoning birinchi qonunidir. Bu qonunni dastlab 1748-yilda Mixail Lomonosov, keyin 1789-yilda fransuz kimyogari Lavuaze mustaqil ravishda taʼriflab bergan. Qonunning hozirgi taʼrifiquyidagicha:Kimyoviyreaksiyaga kirishadigan moddalarning massasi reaksiya natijasida hosil boʻladigan moddalarning massasiga teng.Moddalar massasining saqlanish qonuni materiyaning saqlanish qonunining bir koʻrinishidir. massaning saqlanish qonuni va energiyaning saqlanish qonuni bir-biridan alohida mavjud emas. Tabiatda bir qonun namoyon bo'ladi - massa va energiyaning saqlanish qonuni. Tabiatning boshqa qonunlari kabi moddalar massasining saqlanish qonuni ham katta ahamiyatga ega amaliy ahamiyati...1905 yilda buyuk A. Eynshteyn moddaning massasi va uning energiyasi o'rtasidagi bog'liqlikni ko'rsatdi. Bu formula bilan ifodalangan: Eynshteyn tenglamasi massa va energiyaning saqlanish qonunini tasdiqlaydi. Bu nazariyaga ko'ra, barcha energiya massaga ega va bu energiyaning o'zgarishi tana massasining o'zgarishiga olib keladi. Har qanday tananing potentsial energiyasi juda katta va u faqat maxsus sharoitlarda chiqarilishi mumkin.Massaning saqlanish qonuni mikro va makrokosmosning har qanday jismlari uchun amal qiladi. Har qanday kimyoviy reaksiya moddaning ichki energiyasini aylantirishda ishtirok etadi. Shuning uchun kimyoviy reaksiyalarda ishtirok etuvchi moddalarning massasini hisoblashda ushbu reaksiyada energiyaning ajralib chiqishi yoki yutilishi natijasida massaning ko'payishi yoki kamayishini hisobga olish kerak bo'ladi. Shunday qilib, kimyoviy tenglamalar yordamida hisob-kitoblar, ya'ni. stoxiometrik hisoblar, moddalar massasining saqlanish qonuniga asoslanadi. Biroq, real sharoitda jarayonlarning to'liq bo'lmaganligi yoki turli xil yo'qotishlar tufayli hosil bo'lgan mahsulotlarning massasi ko'pincha moddalar massasining saqlanish qonuniga muvofiq bo'lishi kerak bo'lgan massadan kamroq bo'ladi. Shunday qilib, kimyoviy tenglamalar yordamida hisob-kitoblar, ya'ni. stoxiometrik hisoblar, moddalar massasining saqlanish qonuniga asoslanadi. Biroq, real sharoitda jarayonlarning to'liq bo'lmaganligi yoki turli xil yo'qotishlar tufayli hosil bo'lgan mahsulotlarning massasi ko'pincha moddalar massasining saqlanish qonuniga muvofiq bo'lishi kerak bo'lgan massadan kamroq bo'ladi.

6 Tarkibning doimiylik qonuni. Dal’tonidlar va Bertolidlar.
1781 yilda A.Lavuaze karbonat angidridi gazini 10 xil usul bilan hosil qilib, gaz tarkibidagi uglerod va kislorod massalari orasidagi nisbat(CO₂) 3:8 ekanligini aniqladi.
Bundan har qanday kimyoviy toza modda qaysi va qanday usulda olinishidan qat’iy nazar o’zgarmas sifat va miqdoriy tarkibga ega degan xulosa chiqarildi. 
1803 yilda fransuz olimi Bertole qaytar reaksiyalarga oid tekshirishlar asosida kimyoviy reaksiya vaqtida hosil bo’ladigan birikmalarning miqdoriy tarkibi reaksiya uchun olingan dastlabki moddalarning massa nisbatlariga bog’liq bo’ladi degan xulosa chiqardi.