Kimyoviy va oziq-ovqat texnologiyalari

Maxsulot tannarxiga kiritiladigan sarf xarajatlar tarkibi
a) maxsulot tannarxining iqtisodiy mazmuni; Maxsulot tannarxi asosiy sifat koʼrsatkichi boʼlib, unda korxonalarning xoʼjalik faoliyatlaridagi xamma nuqson va muvaffaqiyatlari ifodalanadi, mahsulotni ishlab chiqarish va sotishga ketgan sarf-xarajatlarining pul ifodadagi yigʼindisidir. Maxsulot ishlab chiqarish va sotishga ketgan sarflar qanchalik kam bulsa, shunchalik ishlab chiqarishning samaradorligi oshadi.Tannarx – maxsulot qiymatining asosiy qismini tashkil etib, uni baxosini belgilashda asos xisoblanadi. Shuning uchun maxsulot tannarxini kamayishi amalda uni narxini pasayishini taʼminlaydi va foydani koʼpayishida manba xisoblanadi.
Foyda va maxsulot tannarxining axamiyati ayniqsa bozor munosabatlari sharoitida oshib ketdi, chunki foyda korxona faoliyatining asosiy manbaasini tashkil etadi.
b) sarf xarajatlarning kulьkutsion moddalari va iqtisodiy elementlar boʼyicha guruxlanishi; Sarflar va xarajatlar shakllanish boshqaruvida xarajatlar turini inobatga olgan sarflar tasnifi muxim axamiyatga ega va u kalьkutsiya moddalari xamda sarflar elementlari boʼyicha koʼriladi.
Maxsulotning ishlab chiqarish tannarxi
Maxsulotning ishlab chiqarish tannarxiga uni ishlab chiqarish bilan bevosita bogʼliq boʼlgan xarajatlar kiradi va ular quyidagilardan iborat:
1. Toʼgʼri va yondosh moddiy xarajatlar;
2. Mexnatga doir sarflangan toʼgʼri va yondosh xarajatlar;
3. Qolgan ishlab chiqarishga taaluqli xarajatlar (shu jumladan ustama xarajatlar).
Ishlab chiqarishga taaluqli mexnat haqlari uchun sarflar - korxonada qabul etilgan mexnat haqi tizimiga binoan ishbay rastsenka, tarif stavka
Bunga yana mukofotlar, ragʼbatlantirish va kompensatsion toʼlovlar, shtatida boʼlmagan, ammo korxonaning asosiy faoliyatiga jalb qilingan xodimlar ish haqlari kiradi.
Davr xarajatlari — xarajatlar tarkibi toʼgʼrisidagi Yoʼriqnomaga binoan joriy etilgan korxonaning xarajatlar xisobi tizimida nisbatan yangʼi koʼrsatkich.
Davr xarajatlariga quyidagi xarajatlar kiritiladi:
• mahsulotni sotish xarajatlari;
• boshqaruv xarajatlari;
• boshqa operatsion xarajatlar, shu jumladan ilmiy-tadqiqot va tajriba-konstruktorlik ishlanmalari xarajatlari, ishlab chiqarish va boshqaruv tizimini rivojlantirish xarajatlari;
• kelgusida soliq solish bazasiga kiritiladigan hisob davri xarajatlari.
Mahsulot ishlab chiqarish tannarxining kalьkulyatsiyasi
Sutkalik ishlab chiqarish xajmi- 310ton/sut Maxsulotning kalkulyatsion oʼlchami hisoblandi