Kirish I bob. Tilda ko’chma ma’nolilikning hosil bo’lishi

Tasviriy epitet predmetning biror tashqi belgisini ajratib ko’rsatish uchun ishlatilib, unda baholash ottenkasi (qimmati) bo’lmaydi:
Har kun chiqar yarqirab oftob,
Tong otadir o’lkada hark un,
Har sof sahar, har bir tiniq tun
Sharaf bor deb etadir xitob. ( H.Olimjon ,,Do’stimga’’)
Lirik epitetlar esa muallifning tasvirlanayotgan predmetga to’g’ridan- to’g’ri munosabatini ko’rsatadi:
Lekin Layli boshiga kelgan
Qora kunlar bizga yot bugutun;
Bizga yotdir Shirin baxtini
Poymol etgan u qop-qora tun ( H.Olimjon)
Shunday epitetlar ham bo’ladiki, , unda tashqi tasvir ma’nosi ham, lirik elementlar ham mavjud. Bunday epitetlar liro-epik epitetlar deyiladi.
Epitetlarning biz yuqorida metaforik xarakterga ega bo’lishlari metonimiyaga yaqinligi haqida gapirdik.
Lekin ularni bir- biridan farqlash lozimbo’ladi Metafora va metonimiya shu ma’noga teng keladigan mustaqil ifoda sifatida ko’zga tashlansa, epitet doim o’z aniqlanmishiga bo’ysunadi, uning soyasi kabi unga ergashib yuradi.
Yuqorida aytganimizdek, agar biz biror kishi haqida gapirib turib, uni sheryurak der ekanmiz jumladagi sher yurak birikmasidan qo’rqmaslik, botirlik tushunchasini anglaymiz. Bu holatda sheryurak birlikda metafora hisoblanadi Ammo bu o’rinda sher so’zining ko’chma ma’noda ishlatilishini esdan chiqarmaslik kerak. Demak, sheryurak birikmasidagi sher epiteti metaforik epitet sifatida talqin qilinishi lozim.
Epithet shakllariga qo'shimcha ravishda ular belgilarga ko'ra bo'linadi: Metaforik. epitet asos qilib olingan badiiy texnika, metafora sifatida, masalan: engil qish , kuz oltin, bepusht qayinlar;
Metonimik. Ularning maqsadi mavzuning metonimik mohiyatini yaratishdir, masalan: qayin, quvnoq til, uning issiq, tirnalgan sukunati. Ertalab turli xil bo'lishi mumkin va epithets yordam beradi
Agar siz hikoyangizda bunday usullardan foydalansangiz, o'quvchi tasvirlangan narsa va hodisalarni yanada kuchli va yorqinroq idrok qila oladi. Kundalik hayotda, san'at va fantastika epithets muhim rol o'ynaydi.

("qiziqarli shovqin"), raqam (ikkinchi hayot).

Tuzilishi va matndagi maxsus vazifasi tufayli qandaydir yangi ma’no yoki semantik ma’no kasb etuvchi, so‘z (ifoda)ning rang-baranglik, boylik kasb etishiga yordam beradigan so‘z yoki butun ifoda epitetdir. U she'riyatda (ko'proq) ham, nasrda ham qo'llaniladi.
Adabiyot nazariyasida aniq mavqega ega bo'lmagan "epitet" nomi taxminan sintaksisda ta'riflar va etimologiyada sifatlar deb ataladigan hodisalarga nisbatan qo'llaniladi; lekin tasodif faqat qisman hisoblanadi.
Nazariychilarda epitet haqida oʻrnatilgan nuqtai nazar yoʻq: baʼzilari u haqida figuralarga bogʻlaydilar, boshqalari uni figuralar va troplar bilan birga sheʼriy tasvirlashning mustaqil vositasi sifatida qoʻyadilar; ba'zilari bezak va doimiy epitetlarni aniqlaydi, boshqalari ularni ajratadi; ba'zilar epitetni faqat she'riy nutqning elementi deb bilishsa, boshqalari uni nasrda ham topadilar.