Ijtimoiy va madaniy rivojlanish qonuniyatlari majmualari insoniyat ijtimoiy taraqqiyotining har bir bosqichi uchun ma’lum ma’nodagi yagona sivilizatsiyani vujudga keltirmaydi. Hozirgi zamon fanida ajratilayotgan qonuniyatlar fikrimizcha, sivilizatsiyalarga emas, balki jtimoiy organizmlarga yoki siyosiy tizimlarga xosdir. Bu yo‘nalishda sodir bo‘layotgan ayrim maummolarning sababi shundaki, hozirgi tadqiqotchilar o‘tgan davrlardagi ijtimoiy rivojlanish jarayonini ko‘p hollarda yagona - industrial sivlizatsiya hukm surayotgan hozirgi davrga qiyoslab, sivilizatsiya tushunchasiga yangilik kiritishga harakat qiladilar. Ularning yana bir xatolari shundaki, sivilizatsiyaga ilmiy yondashuv jarayonida, mazkur sivilizatsiya shakllangan davr, muhit yoki hudud diqqat-e’tibor markazida turmog‘i maqsadga muvofiqdir. - Ijtimoiy va madaniy rivojlanish qonuniyatlari majmualari insoniyat ijtimoiy taraqqiyotining har bir bosqichi uchun ma’lum ma’nodagi yagona sivilizatsiyani vujudga keltirmaydi. Hozirgi zamon fanida ajratilayotgan qonuniyatlar fikrimizcha, sivilizatsiyalarga emas, balki jtimoiy organizmlarga yoki siyosiy tizimlarga xosdir. Bu yo‘nalishda sodir bo‘layotgan ayrim maummolarning sababi shundaki, hozirgi tadqiqotchilar o‘tgan davrlardagi ijtimoiy rivojlanish jarayonini ko‘p hollarda yagona - industrial sivlizatsiya hukm surayotgan hozirgi davrga qiyoslab, sivilizatsiya tushunchasiga yangilik kiritishga harakat qiladilar. Ularning yana bir xatolari shundaki, sivilizatsiyaga ilmiy yondashuv jarayonida, mazkur sivilizatsiya shakllangan davr, muhit yoki hudud diqqat-e’tibor markazida turmog‘i maqsadga muvofiqdir.
- Mahalliy sivilizatsiyalar nazariyalari tarixiy-madaniy jarayonlar natijasida vujudga kelib, ma’lum hududlarni egallagan hamda o‘z ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy rivojlanish xususiyatlariga ega bo‘lgan katta sivilizatsiyalarni o‘rganadi. Bunday sivilizatsiyalar ma’lum hududlarda paydo bo‘lib, hududlar o‘rtasidagi turli munosabatlar tufayli o‘ziga xos ayrim xususiyatlarini qo‘shni hududlarga ham tarqatishi ob’ektiv tarixiy — madaniy hodisa hisoblanadi. Misol uchun, Xarappa madaniyatining O‘rta Osiyoga kirib kelishi yoki Ellinizm madaniyatining butun Sharqqa yoyilishi va hokazo.
Do'stlaringiz bilan baham: |
