Kirish. Qurilish materiallari va buyumlarining umumiy asoslari. Qurilish materiallarining asosiy xossalari

Olovbardosh keramik materiallar. Bu jixatdan keramik materiallar 
olovbardosh 
(1580-1770
0
S), 
olovbardoshligi 
yuqori 
(17702000
0
S) 
va 
olovbardoshligi o‘ta yuqori (2000
0
S yuqori) turlarga bo‘linadi.
Olovbardosh materiallarga g‘isht, blok, plita va fason elementlari kiradi.
Mineral 
tarkibiga 
ko‘ra 
olovbardosh 
materiallar 
qumtuproqli, 
alyumosilikatli, magnezitli, xromli va uglerodli bo‘ladi.
Qumtuproqli (dinasli) olovbardosh buyumlar kvars qumi va gil asosida 
tayyorlanadi. 
Dinasli 
buyumlar 
olovbardoshligi 
1710-1750
0
S, 
siqilishga 
mustahkamligi 15-35 MPa. Dinasli buyumlar sanoat xumdonlari (marten, koks, 
sement pishirish) ichini qoplashda ishlatiladi.

---

Alyumosilikatli olovbardosh buyumlar kvars, shamot, gil va kaolin 
aralashmasi asosida olinadi. Ularning olovbardoshligi 1610-1710
0
S, siqilishga 
mustahkamligi kamida 10 MPa bo‘lib, koks, shisha eritadigan xumdonlar ichini 
qoplashda ishlatiladi.
SHamotli olovbardosh buyumlar olovbardosh gil va shamot asosida 
olinadi. Ularning olovbardoshligi 1710-1730
0
S, siqilishdagi mustahkamligi 10-
12,5 MPa. Ular domna, keramika xumdonlari, bug‘ qozonlari ichini qoplashda 
ishlatiladi. Olovbardoshligi yuqori buyumlar tarkibida 45% ortiq Al
2
O
3
bo‘lgan 
xom ashyo (boksit, korund) asosida tayyorlanadi. Ularning olovbardoshligi 1770-
2000
0
S bo‘lib, shisha eritish xumdonlari qurilishida va boshqa sanoat 
korxonalarida ishlatiladi.
G‘ovakli keramik to‘ldirgichlar  
Keramzit-tarkibida kimyoviy bog‘langan suvi ko‘p bo‘lgan oson eriydigan 
gillarni tez qizdirish natijasida ko‘pchitib olingan g‘ovak material. Gilning 
ko‘pchishini oshirish uchun ko‘mir kukuni, qipiq, pirit kuyindilari va shu kabilarni 
qo‘shish mumkin. Keramzit tayyorlash jarayoni keramik materiallar olish jarayoni 
singari bo‘lib, keramzit soqqachalari avval tayyorlanib keyin xumdonda kuydirib 
olinadi va zarur bo‘lsa keramzit maydalanadi. Keramzit soqqachalari granulyator, 
lentali presslar va teshikli vallar yordamida tayyorlanadi. Xomashyo quritish 
barabanlarida quritilgach aylanma pechlarda 25-45 minut davomida pishiriladi.
Keramzit shag‘ali 5-10, 10-20 va 20-40 mm fraksiyalarda, qumi esa 5 mm 
gacha bo‘ladi. O‘rtacha zichligiga nisbatan keramzit shag‘ali 150, 200, 250, 300, 
350, 400, 450, 500, 550, 600, 700 va 800 kg m
3
markalarda bo‘ladi.
Keramzitning silindrda siqilishga sinalgandagi markasi 0,3-5,5 MPa. Suv 
shimuvchanligi 15-25%, sovuqqa chidamligi 15 sikl.
Keramzit engil betonlar uchun to‘ldirgich va issiqlik izolyasiyasi materiali 
sifatida ishlatiladi.
Agloporit-gil va ko‘mir kukuni aralashmasi granulalarini (soqqachalar) 
aglomeratsiya panjarasida pishirib olinadi. Aglomeratsiya panjarasida 25-45 minut 
davomida pishirilgan xom ashyo palaxsasi sovitilgach maydalanadi va 
fraksiyalarga ajratiladi. Uning o‘rtacha zichligi 300-1000 kg m
3
, siqilishga 
mustahkamligi 0,3-3 MPa. Agloporit keramzit singari engil betonlar olishda, 
issiqlik izolyasiyasi materiali sifatida ishlatiladi.