KiRisiw FilosofiYA, onin’ mashqalalari ha’m funktsiyalari adamnin’ aldmda tek g’ana o’mir, o’ndiris h t. b menen baylarusli ma’seleler turmaydi. «01 qorshag’an du’nya ne?»

Bul sorawlarg’a beriletug’in juwaplar monizm, dualizm, plyuralizm, agnostitsizm, skeptitsizm h.t.b. bag’darlarin payda etti.


Bolmis ha’m materiya—filosofiyamn’ baslang’ish kategoriyalari

• 
  
  Bolmis—sheksiz ha’m ma’n’gi jasaytug’in barliq a’lemdi (du’nyani) an’latadi.
  
• 
  
  Bolmis haqqinda ta’limat—ontologiya.
  
• 
  
  Bolmis tu’rleri:
  
• 
  
  Aktualhq bolmis
  
• 
  
  Potentsialliq bolmis
  
• 
  
  Bahaliqlar bolmisi
  
• 
  
  Idealhq bolmis
  
• 
  
  Materiya—adamnan g’a’rezsiz jasaytug’in obektiv realliqti an’latadi.
  
• 
  
  Materiya—latin so’zi, zat degen ma’nisti bildiredi.
  

Basqishlar:

• 
  
  I—basqish—materiya haqqinda ko’rgizbeli—seziwlik ko’z qaraslardin’ payda boliwi.
  
• 
  
  II—basqish—materiya haqqinda abstrakt tu’siniklerdin’ payda boliwi (fizikahq basqish).
  
• 
  
  III—basqish—XIX-XX a’sirlerdegi ta’biyiy ilimlerdin’ krizisi menen xarakterlenedi. Materiya haqqinda gnoseologiyaliq tu’siniklerdin’ payda boliwi.
  
• 
  
  IV—basqish—materiya substantsiya sipatinda (materiyanin’ substantsionalhq tu’sinigi).
  

Materiya haqqinda filosofiyaliq ha’m ta’biyiy-ilimiy ko’zqaraslar

Materiya obektiv realliq sipatinda

Du’nya bul ken’islikte lia’m waqitta ha’reket etiwshi materiya

Ken’islik haqqinda ko’zqaraslardin’ qa'liplesiwi
Ken’islik ha’m waqit - materiyamn’ o’mir su’riw Formalan

Sa’wleleniw—bir qubilistin’ (na’rsenin’) ekinshi qubilis (na’rse) penen o’z ara ta’sir etisiwi na’tiyjesinde birewinin’ o’zgesheliginin’ ekinshisinde qayta tikleniw protsesi.

Sa’wleleniwdin’ o’zgeshe belgileri:

• 
  
  Sa’ykeslik momenti. Onin’ tiykarg’i tu’rlerine izomorfizm ha’m gomomorfizm jatadi. izomorfizm strukturalardm’ o’z ara birdey sa’ykesligin, al gomomorfizm strukturalardm’ o’z ara birdey sa’ykesliginin’ joq ekenligin an’latadi
  
•