Kоllоid sistеmаlаrning mоlеkulyar kinеtik хususiyatlаri. Brоun harakati. Оsmоtik bоsim vа uning qiymаtlаri. Kinеtik vа аgrеgаtiv bаrqаrоrlik. Sеdimеntаsiоn аnаliz. Figurоvskiy tаrоzisi vа figurоvskiy ishlаri

Eritmalarning osmotik bosimini aniqlash juda katta qiymatga ega bo’lishi mumkin. Agar S silindrga konsentratsiyasi C 1va Q stakanga konsentratsiyasi C2 bo’lgan eritma solinsa, u holda, yarim o’tgazgich pardaga ikki tomondan osmotik bosim ta’sir qiladi. Bu vaqtda quyidagi uch xol bo’lishi mumkin:

1. Agar C1> C2 bo’lsa suv stakandan silindrga o’tadi. Manometr bosim borligini ko’rsatadi. Bu holda silindr ichidagi eritma gipertonik eritma deyiladi.

2. Agar C1 = C2 bo’lsa manometr hech qanday bosimni ko’rsatmaydi. Chunki yarim o’tkazgich pardaga ikki tomondan ta’sir qilayotgan kuchlar bir bir bilan baravarlashadi. Bunday eritmalar izotonik eritmalar deyiladi.

3. Agar C1< C2 bo’lsa stakan ichidagi eritmaning asmotik bosimi silindrdagi eritmaning osmotik bosimidan ortiq bo’ladi. Suv silindrdan stakkanga o’ta boshlaydi. Bu holda silindrdagi eritma gipotonik eritma deyiladi.

Тоза эритувчи
Ярим-ўтказувчи
мембрана
Эритма
Осмотик
босим
Tashqaridan ta’sir etilgan gidrostatik bosim
Поршень
Осмотик босимнинг хосил бўлиш механизми
Bu yerda osmotik bosim erituvchi xarakatini kompensatsiyalash uchun zarur bo’lgan tashqi bosimga teng
Изотоник эритма
Гипотоник эритма
Гипертоник эритма
πички
πички
πички
πташқи
πташқи
πташқи= πички
πташқи< πички
πташқи> πички
Хужайра учун Вант-Гофф тенгламаси:
π(V-b) = nRT ёки V = nRT/π + b
Бу ерда b – осмотик фаолсиз хажм
πташқи

Suv o’simligida plazmoliz xodisasi

Gipotonik eritmada
Gipertonik eritmada

1886 – yilda Vant Goff Pfeffer tomonidan olingan natijalarning Boyl Marriot va Gey Lyussak qonunlariga o’xshashligini ko’rsatdi. Ana shu o’xshashlikka asoslanib eritmalarning osmotik nazariyasini yaratdi. Bu nazaryaga asosan erigan modda eritma ichida xuddi gaz xolatiga o’xshagan xolatda bo’ladi. Pfefferning natijalaridan foydalanib Vant Goff eritmalarning osmotik bosimi uchun Mendeleev Klapeyron tenglamasiga o’xshash quyidagi tenglamani taklif etgan.

• 1886 – yilda Vant Goff Pfeffer tomonidan olingan natijalarning Boyl Marriot va Gey Lyussak qonunlariga o’xshashligini ko’rsatdi. Ana shu o’xshashlikka asoslanib eritmalarning osmotik nazariyasini yaratdi. Bu nazaryaga asosan erigan modda eritma ichida xuddi gaz xolatiga o’xshagan xolatda bo’ladi. Pfefferning natijalaridan foydalanib Vant Goff eritmalarning osmotik bosimi uchun Mendeleev Klapeyron tenglamasiga o’xshash quyidagi tenglamani taklif etgan.
• Vant Goff nazariyasini qonun tarzida quyidagicha ta’rifladi: agar erigan modda eritma xaroratida gaz xolatida bo’lib eritma xajmiga baravar xajmni egallasa edi, bu gazning bosimi eritmaning osmotik bosimiga baravar bo’lar edi. Bu qonun eritmalarning osmotik bosimi konsentratsiya va mutloq xaroratgagina bogliq bo’lib, eruvchi modda tabiatiga bog’liq emasligini ko’rsatadi.