Kolonial xivchinlilar tuzilishi va sistematikasi reja

Spora xosil bulish jarayonida, xujayrada dipikolin kislotasi (piridin 2,6 — dikarbon kislota) xosil buladi. Dipikolin kislotasi sporani 10—15% tashkil kiladi. U sporaning markaziy kismida xosil buladi. Dipikolin kislota Sa2+ ionlari bilan kompleks Sa - DPK xosil kiladi. Bu kompleksda magniy, marganets va kaliy mikdorini oshishi sporani nokulay sharoit va issiklikga chidamliligini oshiradi.

Spora xosil bulishining umumiy sxemasi.

Spora bakteriya xujayrasini teng bulinmasligi va sitoplazma membranasining burtib chikishi va nukleoidning ozgina sitoplazma bilan birga xujayrani shu kismida tuplanishidan xosil buladi.

Prospora ikki kavat sitoplazma membranasi bilan koplanadi. Bakteriya xujayrasi ichida yangi xujayra — prospora xosil buladi. Bu ikki kavat orasi peptidoglikandan tuzilgan — korteks bilan tuladi. Sungra, uning usti bir necha spora kavati pardasi bilan uraladi va spora уetiladi. Spora kavati maxsus sintezlangan oksil, lipid va glikopeptidlardan xosil buladi. Elektron mikroskop yordamida tadkik kilinganda yana bir kavat — ekzosporum kavatlari borligi aniklandi va u xar xil shaklli moddalardan tashkil topadi. Xosil bulgan sporaning diametri xujayra diametriga teng yoki sal kattarok xam buladi. Ba'zi bakteriyalarda spora xujayraning bir uchida xosil buladi, xujayra kengayib baraban tayokchasi shaklini oladi. Ba'zi batsillarda esa spora xujayra markazida xosil bulib, sal kengayadi va xujayra dugsimon shaklga kiradi, bu xolat kupgina Clostridium avlodiga kiruvchi bakteriyalarda uchraydi. Kupincha esa bakteriya xujayrasida xosil bulgan spora katgalashmaydi, xujayra xam avvalgi xolatidan uzgarmaydi. Bu tipdagi spora xosil kilish Bacillus avlodi vakillarida uchraydi.

Etilgan spora vegetativ xujayra devori parchalanganidan sung tashkariga chikadi.

Sporaning usishi. Bakteriya sporasi yaxshi sharoitga tushsa, u sekin asta bakterial xujayraga aylanadi. Spora suvni sekin asta shimadi va bukadi. Kobigi bosim ostida yirtiladi va sporaning usish trubkasi xosil buladi. Keyinchalik ozod bulgan bakteriyaning uzayishi va usha uzaygan xujayraning bulinishi kuzatiladi.