Kolonial xivchinlilar tuzilishi va sistematikasi reja

Sitoplazma.

Sitoplazma membrana bilan uralgan. U kolloid sistema bulib suv, oksil, yog, uglevodlar, mineral moddalar va boshkalardan tuzilgan. Uning tarkibi bakteriya yoshi, turiga karab uzgarib turadi. Unda yana sitoplazmatik membrananing ichki kismi, genetik apparat, ribosomalar, kiritmalar bulib bulardan kolgan kismini sitozol tashkil kiladi. Sitozol sitoplazmaning gomogen kismi bulib, oksillar, fermentlar, substratlar, eruvchan RNK va boshka xujayra granulalaridan iboratdir.

Sitoplazma strukturasini urganish natijasida uni mayda granulali ekanligini va bu granulalarning diametri 10 — 20 nm ekanligi aniklandi. Ularning kupchiligi ribosomalardir (ribosomalarning 60% RNK va 40% oksil) ribosomalarni mikdori bitta bakteriyada 5000 dan 50 000 gacha bulib, ular oksil sintezini poliribosoma xolida olib boradilar.

Sianobakteriylar sitoplazmasida tilakoid (fikibilisomlar) bulib, ular fotosintez olib boruvchi membrana kurilmalaridir. Ular xlorofil va karatinoidlardan tuzilgan bulib fotosintezni olib boradi.

Kirmizi rangli oltingugurt bakteriyalarda fotosintez olib boradigan, ferment (bakterioxlorofill, karatinoidlar) xromatoforlarda joylashgan bulib ular xujayra massasining 40 — 50% tashkil etadi. Tilakoidlar oksil va lipidlardan tuzilgan. Tilakoidlar sitoplazma yoki ichki membrana bilan boglangan deb taxmin kilinadi.

YAshil bakteriyalarda fotosintezda katnashuvchi pigmentlar xlorosoma deb ataladigan membrana kurilmasida joylashgan.

Suv bakteriyalarining kuplari gaz bilan tulgan struktura — gaz vakuolalar (aerosomalar) tutadi. Ba'zi bakteriyalarda esa poliedr tanachalar (kupburchakli) yoki karboksisomalar bulib, ular SO2 ni boglash vazifasini bajaradi.

Nukleoid.

Sitoplazma, yadro ekvivalenti — nukleoid bakteriya xujayrasining markazida joylashgan. Taxminlarga kura xujayraning rivojlanish stadiyasiga karab, nukleoid ikki xolatda: diskret (uzuk - uzuk ayrim strukturalar) tayokchasimon yoki xromatin turi (yadro moddasi sitoplazmada dispers xolatda yoyilgan) shaklida buladi. Bakteriya nukleoidini molekula massasi 2 – 3 109 daltonli DNK ga ega. Bu DNK uralgan xalka shaklida bulib, uzunligi 1.1 — 1.4 mm ni tashkil etadi. U bakteriya xromasomasi (genofor) deyiladi.