Kolonial xivchinlilar tuzilishi va sistematikasi reja

AKTERIYA XUJAYRASINING TUZILISHI VA SISTEMATIKASI

Bakteriya xujayrasi murakkab tuzilishga ega. Elektron mikroskopning yaratilishi, uta yupka kesmalar tayyorlash usullarining ishlab chikilishi, mikrobiologiya usullarini rivojlanishi bakteriya xujayrasining tashki va ichki kurilmalarini urganishga katta imkon yaratdi.

Bakteriya xujayrasini sxematik kurinishi kuyidagilarni uz ichiga oladi: tashki tomondan kapsula, xivchin, fimbriy, pili;

ichki kismida: sitoplazma, nukleoid, ribosomalar, membrana kurilmalari, kiritmalar (kushilmalar), ba'zi bakteriyalarda sporalar xam buladi.

Kapsula.

Bakteriyalarning kuplari kapsula bilan uralgan. Ular shilimshik moddadan iborat bulib mikro va makrokapsuladan iborat bulishadi. Makrokapsulaning kalinligi 0.2 mkm, mikrokapsulaniki esa - 0.2 mkmdan kichik buladi. Makro va mikrokapsulaning ichki tomonida shillik kavat va uni ichki tomonida esa eruvchan shillik kavat buladi.

Kapsulaning kimyoviy tuzilishi.

Kapsula geteropolisaxarid bulib, uning tarkibi 90% suvdan

iborat, polisaxarid, polipeptid, lipid (tuberkullyoz bakteriyalarda) birikmalaridan tashkil topgan.Kapsulali bakteriyalar kapsulasiz bakteriya yashay olmaydigan muxitlarda xam yashay olishi mumkin.

Bakteriya xivchinlari.

Bakteriyalar ikki xil xarakatlanadi. Sirpanib xarakatlanuvchi bakteriyalarning (mikrobakteriyalar, oltingugurt bakteriyalari) tulkinsimon kiskarishi natijasida xujayra shakli davriy uzgarib turadi, natijada bakteriyaning ma'lum xarakati sodir buladi. Suzib xarakatlanish xivchinlari bilan amalga oshadi. Masalan, spirillalar va kokkilarning ba'zilari.

Bakteriyalar xivchinlarining soni va joylashishiga karab kuyidagi guruxlarga bulinadi;

Monotrixlar — bakteriya xujayrasining bir uchida bitta xivchin buladi;

Lofotrix — xujayraning bir uchida bir tup xivchini buladi;

Amfitrix — xujayraning ikki uchida ikki tup xivchin buladi;

Peritrix — xujayraning xamma tomoni xivchin bilan koplanib, unga peritrix deyiladi.