Komilova xurshidaxon mansurjon qizining

6
Pirimqul Qodirov.Qalb ko‘zlari.-Toshkent.-2001.B78
7
 Zahiriddin Muhammad Bobur.Boburnoma.-Toshkent.2018.B 

---

u ona vaboga uchragan xonadondan ekan. Dahshatli kasallik Faxrinisoga yuqdi-yu, 
ikki kun ichida bola mumday erib jon berdi”
8
. Pirimqul Qodirov “Boburnoma” 
dan olgan ma’lumot asosida voqeani shunchaki keltirib o‘tmaydi balki o‘quvchi 
ko‘z oldida chizib beradi. Samarqanddagi o‘sha davr ruhini ham singdirib 
yuboradi. 
Bizga ma’lumki Hindiston o‘zgacha iqlimi yomg‘ir-u issiqlari bilan ajralib 
turuvchi mamlakatdur. Bu haqida Boburnoma asarida ham ko‘plab ma’lumotlar 
uchraydi. Hindistonni qo‘lga kiritilgan bo‘lishiga qaramasdan uning issiqlariga 
ko‘pchilik bardosh bera almaydi, xatto Boburning o‘zi ham behad qiynalganini 
ta’kidlab o‘tadi. Boburning ishonchli beklaridan bo‘lmish Xo‘ja Kalonbek ham 
Hindistondan ketishga ruxsat berishini iltimos qila boshlaydi. Bu haqida 
“Boburnoma” asarida shunday so‘zlar uchraydi: “Xoja Kalonning bu yerda 
qolishga ko‘ngli yo‘q edi. Biz shunga qaror qildik: Xoja Kalon ko‘p navkarli kishi 
edi. Sovg‘alarni olib, jo‘nab kestin. Kobul va G‘aznida odam juda kam. Ularni 
qo‘lga olib, u yerda tartib va hokimyat o‘rnatsin. G‘azni, Gardiz va Sulton 
Ma’sudiyaga tegishli bo‘lgan hazoralar yashaydigan joylarini xoja Kalonga inoyat 
qildim. Unga yana Hindustonning o‘zidan uch-to‘rt lak foyda keltiradigan Huram 
viloyati ham berildi. Hoja Mirmuronni ham Kobulga jo‘natishga qaror qildik. 
Sovg‘alarni olib boorish uning zimmasiga yuklatildi. 
Xoja Kalon Hindustonni shunchalar yomon ko‘rardiki, ketayotib, Dehlidagi uyi 
devoriga shunday baytni yozibdi: 
Agar Sind daryosidan sog’-salomat o‘tib olsam, 
Hindustonni yana havas qilguday bo‘lsam, yuzim qaro bo‘lgay. 
Biz Hindistonda qolgan bir paytda bunday istehzoli bayt aytish va uni yozib 
qo‘yish afdabsizlik edi. Ketishining o‘zi ko‘nglimga bir g‘ashlik slogan bo‘lsa, 
bunday qochirimi uni ikki barobar qildi.”
9