Kompyuter injiniringi” fakulteti Dasturiy injiniring yo’nalishi

Кўп сонли компьютерларни тармоққа бирлаштириш муаммолари

Кўп сонли компьютерларни тармоққа бирлаштириш жараёнида қатор янги муаммолар пайдо бўла бошлаган. Бунда биринчи галда физик боғланишларни шаклини, яъни топологиясини танлаш муаммосини ҳал қилиш керак бўлган. Компьютерларни тармоққа бирлаштириш назариясида, графлар назариясида қўлланиладиган иборалар, тушунчалар ва ундаги қоидалардан фойдаланилган. Шунга кўра компьютер тармоғи топологияси дейилганда - шундай графнинг конфигурацияси тушуниладики, бунда графнинг чўққиларига тармоқдаги компьютерлар, концентраторлар, коммутаторлар, маршрутизаторлар каби қурилмалар, унинг қирраларига эса физик боғланишлар мос келади. Тармоқдаги компьютерлар кўпинча станциялар ёки тармоқ тугунлари ҳам деб аталади.

Тармоқнинг физик боғланишлари конфигурацияси, компьютерлар орасидаги электр боғланишлар орқали аниқланади ва бу шакл, тармоқнинг мантиқий боғланишлари конфигурациясидан фарк қилиши ҳам мумкин бўлади.
Тармоқнинг мантиқий боғланишлари конфигурацияси деганда, ундаги маълумотларни узатиш йўллари (маршрутлари) шакли тушунилади. Бундай йўллар тармоқдаги коммуникацион қурилмаларни созлаш пайтида ҳосил қилинади.
Масалан, захира (резерв) боғланишларнинг мавжудлиги, тармоқнинг ишончлилигини оширади ва ахборот узатиш каналларини бир маромда юклаш имконини беради. Қўшимча станцияларнинг улаш мумкинлиги эса, тармоқни осонликча кенгайтириш имконини беради. Тармоқни қуриш арзонроқ тушадиган бўлишини ҳисобга олиб ҳам, топологияларни танлаш амалга оширилади.
Компьютер тармоқларини қуришда ишлатиладиган асосий топологияларни кўриб чиқамиз (2.1-расм).
Тўлиқ боғланишли топология – бунда ҳар бир компьютер тармоқдаги бошқа компьютерлар билан боғланган бўлиши керак. Ҳар бир компьютер учун кўп сонли коммуникацион портлар ва жуда кўп алоҳида алоқа чизиқлари мавжуд бўлиши керак бўлади. Амалиётда бу топология деярли қўлланилмайди, негаки у соддалигига қарамасдан, жуда қўпол ва самарасиз бўлади, ҳамда қимматга тушади.
Ячейкасимон топология – тўлиқ боғланишли топологиядаги боғланишларни олиб ташлаш билан ҳосил қилинади. Бунда ўзаро кўпроқ ахборот алмашинадиган компьютерлар орасидаги

Рис. 2.1. Тармоқларни қуришда ишлатиладиган асосий
топологиялар.
боғланишлар қолдирилади, бошқа компьютерлар эса транзит йўллар орқали боғланиб ахборот алмашиниши мумкин бўлади.