Ko’rinib turibdiki, bu borada amalga oshirilayotgan soliq islohotlari o’zining ijobiy natijalarini bermoqda

Chekli xarajatning o’zgarishi (MC_t), chekli daromad (MR) chizig’ini yangi nuqta(B₁)da kesib o’tadi.

2. 
   Soliqqa tortilmagan vaqtdagi ishlab chiqarish hajmi (Q_o) va narx (P_o) mahsulot soliqqa tortilgandan keyin Q_t va P_t siljiydi.
   
3. 
   Chekli xarajat (MC_t) chizig’ining yuqoriga siljishi mahsulot hajmini Q_o daQ_t ga, kamaytiradi va P_o ni P_t ga ko’taradi. Natijada chizmadan ko’rinadiki, P_t> t munosabati yuzaga keladi.
   
4. 
   Bunday munosabat, monopol bozorda narxning chekli xarajatga nisbati talabning elastikligiga bog’liqligini ko’rsatadi.
   

p
E^d=P+P/MC;

Buni tekshirish uchun E^d_p=-2 holatini hisoblaylik.
Monopol narx formulasi P=MC/(1+1/E^d_p), bundan, soliq belgilangan holat uchun Pni hisoblaymiz: P=MC+t/(1+1/-2)=2(MC+t)=2MC+2t
Demak, monopol narx soliq miqdoriga nisbatan ikki barobarga ortib ketishiga olib keladi.Ya’ni,monopol bozor sharoitida, soliqning belgilanishi narxning keskin oshib ketishiga, pirovardida esa, bir tomondan xaridorning xarid quvvati pasayadi, ikkinchi tomondan esa, korxona ishlab chiqarish hajmi tushib ketadi.

2.2.	Soliq yuki darajasi va uni aniqlashning nazariy asoslari.

Iqtisodiyotni erkinlashtirish, modernizatsiya qilish va isloh qilishga qaratilgan maqsad va vazifalarning ijrosini ta’minlash ma’muriy usullar bilan emas, balki haqiqiy bozor mexanizmlarini amaliyotga joriy etish orqali amalga oshirilishi lozimligi zaruriyati hamda ushbu jarayonda foydalaniladigan iqtisodiy dastaklar ichida soliqlar va bojlar alohida o’ringa ega ekanligi optimal (maqbul) soliq yuki va soliqlar bo’yicha imtiyozlar berishning chegarasi masalalarini nazariy jihatdan tadqiq qilish hamda ular bo’yicha amaliy tavsiyalar berishni bugungi kun tartibining eng dolzarb va kechiktirib bo’lmaydigan muammosiga aylantiradi.
Olimlarning tadqiqotlarida xo’jalik yurituvchi sub’ektlar zimmasidagi

soliqyukini hisoblashning turli uslubiyatlarini keltirib o’tilgan. Soliq xarajatlari moddiyxarajatlarbilandeyarlibirko’rinishhosilqiladi.Shuninguchunhamsoliqyukining o’lchamlari va tarkibi masalasi soliq to’lovchilarning diqqat markazidagimasalalardanhisoblanadi.

Quyida soliq yukini ilmiy tomondan hisoblashning quyidagi turlari bilan tanishib o’tamiz.