Kristallografiya va mineralogiya

 
 

---

276 
Slyudalar gruppasi 
Slyudalar gruppasi  
Kimyoviy xususiyatlariga qarab slyudalarni uch guruhga bo‘lish mumkin:
1. Kaliy-natriyli: muskovit – KAl
2
(OH)
2
[AlSi
3
O
10
];
paragonit – NaAl
2
(OH)
2
[AlSi
3
O
10
];
2. Magnezial temirli: flogopit – KMg
3
(OH,F)
2
[AlSi
3
O
10
];
biotit – K(Mg,Fe)
3
(OH,F)
2
[AlSi
3
O
10
];
lepidomelan – KFe
3
(OH)
2
[AlSi
3
O
10
];
3. Litiyli: lepidolit – KLi1,5Al1,5(OH,F)
2
[AlSi
3
O
10
];
Sinval’dit – KLi1,5(Al,Fe)1,5(OH,F)
2
[AlSi
3
O
10
];
Slyudalarni kristallanish singoniyasi monoklin, simmetriya ko‘rinishi 
prizmatik – L
2
PC. Slyudalar qavat-qavat plastinkasimon va tabletkasimon 
agregatlar hosil qiladi. Kristallari juda kam uchraydi. Ular tabletkasimon, qisqa 
prizmatik va dipiramidal qiyofaga ega.
Slyudalar gruppasi minerallarining fizik xususiyatlari 29.1-jadvalda 
berilgan. 
Slyudalarni rangi ularni kimyoviy tarkibiga bog‘liq. Kaliyli temirsiz 
slyudalar ochiq rangli, temirlilari qoramtir yoki qora. Ochiq rangli slyudalar ikki 
o‘qli, qoramtirlari ko‘pincha bir o‘qli bo‘ladi. Yaltirashi shishasimon, ulanish 
tekisligi yuzalarida sadafdek tovlanadi. Ulanish tekisligi (001) bo‘yicha o‘ta 
mukammal. Slyudalarni qattiqligi, solishtirma og‘irligi va optik xususiyatlari 29.1-
jadvalda keltirilgan. Hamma slyudalar optik manfiy. Optik o‘qlari orasida burchak 
0°dan (biotit) 50° gacha (muskovit). Slyudalar tarkibidagi temirni oshishi ularni 
sindirish ko‘rsatkichini oshirib, optik o‘qlari orasidagi burchakni kamaytiradi. 
Slyudalar juda Yuqori Om qarshiligiga va elektr izolyasionlik xususiyatiga ega 
(ayniqsa flogopit va muskovit). Rentgenogrammadagi asosiy chiziqlari: 10,03; 
2,568; 1,498 (muskovit uchun); 4,41; 3,14; 1,492 (paragonit uchun); 3,36; 2,170; 
2,006 (flogopit uchun); 10,00; 2,63; 1,541 (biotit uchun); 10,1; 3,36; 2,65 
(lepidomelan uchun); 3,36; 2,58; 2,012 (lepidolit uchun); 10,0; 3,34; 2,62 
(sinval’dit uchun). Slyudalar ichida eng katta ahamiyatga ega bo‘lganlari muskovit 

---

277 
va flogopitdir. Bu minerallar osonlikcha yupqa qavatlarga ajralib, yuqori darajada 
mexanik va termik chidamlilikka ega. Bu minerallar elektr va radiotexnikada 
qo‘llaniladigan muhim elektroizolyasion material hisoblanadi.
29.1-jadval 
Slyudalar gruppasi minerallarining fizik xususiyatlari 
 
Mineral 
Qattiqligi 
Solishtirma 
og‘irligi 
Optik xususiyatlari 
Ng 
Nm 
Np 
Ng-
Np 
2v 
Muskovit 
2-3 
2,76-3,10 
1,588-
1,615 
1,582-
1,611 
1,552-
1,572 
0,036-
0,040 
30-45° 
Flogopit 
2-3 
2,70-2,85 
1,565-1,606 
1,535-
1,562 
0,030-
0,040 
Juda 
kichik 
Biotit 
2-3 
3,02-3,12 
1,60-1,66 
1,56-
1,60 
0,040-
0,060 
<5° 
Lepidolit 
2-3 
2,8-2,9 
1,555-
1,577 
1,555-
1,56 
1,53-
1,54 
0,025-
0,028 
0-50°