Kudaybergenov k. K. Funksional analizdan misol va masalalar
Download 1.55 Mb. Pdf ko'rish
|
n
− yk − kx − yk ≤ kx n − xk 128 IV. Normalangan fazolar qo‘sh tengsizlikka ega bo‘lamiz, ya’ni |kx n − yk − kx − yk| ≤ kx n − xk. kx n − xk → 0 bo‘lgani uchun |kx n − yk − kx − yk| → 0. Bundan esa kx n − yk → kx − yk ekanligi kelib chiqadi. e) Normaning xossalaridan quyidagilarga ega bo‘lamiz: kx n − y n k − kx − yk ≤ kx n − y n − x + yk ≤ kx n − xk + ky n − yk va kx − yk − kx n − y n k ≤ kx − y − x n + y n k ≤ kx n − xkky n − yk. Natijada −(kx n − xk + ky n − yk) ≤ kx n − y n k − kx − yk ≤ kx n − xk + ky n − yk qo‘sh tengsizligiga ega bo‘lamiz, ya’ni |kx n − y n k − kx − yk| ≤ kx n − xk + ky n − yk. kx n − xk → 0 va ky n − yk → 0 bo‘lgani uchun, kx n − y n k → kx − yk. 4.2.10. X normalangan fazoning A qism to‘plami chegara- langan bo‘lishi uchun diamA < ∞ bo‘lishi zarur va yetarlili- gini isbotlang. Yechimi. Zarurligi. A to‘plam chegaralangan bo‘lsa, A ⊂ B(a, r) munosabati o‘rinli bo‘ladigan B(a, r) shar mavjud bo‘ladi. U holda diamA = sup x,y∈A kx − yk ≤ sup x,y∈B(a,r) kx − yk = 2r, ya’ni diam A < ∞. Yetarliligi. diam A = R < ∞ bo‘lsin. U holda ixtiyoriy x ∈ A va tayinlangan a ∈ A elementlari uchun kx − ak ≤ R. Shuning uchun A ⊂ B[a, R] munosabati o‘rinli bo‘ladi. 4.2.11. A ⊂ X to‘plamning barcha limit nuqtalari to‘plamini A 0 orqali belgilaymiz. A 0 to‘plamning yopiq ekan- ligini isbotlang. Yechimi. A 0 ⊂ [A 0 ] ekanligi limit nuqta ta’rifidan bevosita kelib chiqadi. [A 0 ] ⊂ A 0 ekanligini ko‘rsatamiz. x ∈ [A 0 ] b o‘lsin. U holda x nuqtaning ixtiyoriy B(x, ε) atrofida A 0 to‘plamning kamida bitta y nuqtasi mavjud bo‘ladi. Endi ε 1 = ε − kx 0 − yk bo‘lsin. y nuqtaning B(y, ε 1 ) atrofi B(x, ε) atrofning ichida yotadi. Haqiqatan, z ∈ B(y, ε 1 ) bo‘lsin. U holda kz−yk < ε−ky−xk tengsizligi o‘rinli bo‘ladi. Natijada kz − xk = kz − y + y − xk ≤ kz − yk + ky − xk < ε, § 4.2 Normalangan fazolar 129 ya’ni z ∈ B(x, ε). B(y, ε 1 ) ⊂ B(x, r), y ∈ A 0 bo‘lgani uchun, bu nuqtaning B(y, ε 1 ) atrofida A to‘plamning cheksiz ko‘p elementlari topiladi. U holda B(x, ε) atrofda A to‘plamning chek- siz ko‘p elementlari mavjud, ya’ni x ∈ A 0 . Shuning uchun [A 0 ] ⊂ A 0 . Natijada A 0 = [A 0 ] tengligi o‘rinli. 4.2.12. Quyidagi hollarda norma aksiomalari bajarilishini tekshiring: a) x = (x k ) m k=1 (x k ∈ R) qatorlar fazosi R m da kxk = max 1≤k≤m |x k |. Bu fazo R m ∞ ko‘rinishda belgilanadi. b) x = (x k ) m k=1 qatorlar fazosida kxk = m X k=1 |x k |. Bu fazo R m 1 ko‘rinishda belgilanadi; c) x = (x k ) m k=1 (x k ∈ R) ustunlar fazosida kxk = " m X k=1 |x k | p # 1 p , (p > 1). Bu fazo R m p ko‘rinishda belgilanadi. d) ∞ P k=1 |x k | < ∞ shartni qanoatlantiruvchi x = (x 1 , x 2 , . . .) ketma-ketliklar fazosida kxk = ∞ X k=1 |x k |. Bu fazo ` 1 ko‘rinishda belgilanadi; e) ∞ P k=1 |x k | 2 < ∞ shartni qanoatlantiruvchi x = (x 1 , x 2 , . . . , ) (x k ∈ R) ketma-ketliklar fazosida kxk = " ∞ X k=1 x 2 k # 1 2 . Bu fazo ` 2 ko‘rinishda belgilanadi; 130 IV. Normalangan fazolar f ) ∞ P k=1 |x k | p < ∞, (p > 1) shartni qanoatlantiruvchi x = (x 1 , x 2 , . . .), (x k ∈ R) ketma-ketliklar fazosida kxk = " ∞ X k=1 |x k | p # 1 p . Bu fazo ` p ko‘rinishda belgilanadi; g) x = (x 1 , x 2 , . . .), (x k ∈ R) chegaralangan ketma-ketliklar fazosida kxk = sup k |x k |. Bu fazo m ko‘rinishda belgilanadi; Yechimi. a) 1) kxk = max 1≤k≤m |x k | ≥ 0, kxk = max 1≤k≤m |x k | = 0 ⇔ |x 1 | = |x 2 | = . . . = |x m | = 0 ⇔ ⇔ x 1 = x 2 = . . . = x m = 0 ⇔ x = 0. 2) kλxk = max 1≤k≤m |λx k | = max 1≤k≤m {|λ||x k |} = |λ| max 1≤k≤m |x k | = |λ|kxk. 3) Ixtiyoriy k ∈ {1, 2, . . . m} uchun |x k + y k | ≤ |x k | + |y k | tengsizligi o‘rinli bo‘lganligidan, quyidagiga ega bo‘lamiz: kx + yk = max 1≤k≤m |x k + y k | ≤ max 1≤k≤m (|x k | + |y k |) ≤ ≤ max 1≤k≤m |x k | + max 1≤k≤m |y k | = kxk + kyk b) 1) kxk = m P k=1 |x k | ≥ 0; kxk = m X k=1 |x k | = 0 ⇔ |x 1 | = |x 2 | = . . . = |x m | = 0 ⇔ ⇔ x 1 = x 2 = . . . = x m = 0 ⇔ x = 0. 2) kλxk = m X k=1 |λx k | = |λ| m X k=1 |x k | = |λ|kxk. § 4.2 Normalangan fazolar 131 3) kx + yk = m X k=1 |x k + y k | ≤ m X k=1 (|x k | + |y k |) = = m X k=1 |x k | + m X k=1 |y k | = kxk + kyk. c) 1) kxk = · m P k=1 |x k | p ¸ 1 p ≥ 0; kxk = " m X k=1 |x k | p # 1 p = 0 ⇔ ⇔ m X k=1 |x k | p = 0 ⇔ |x 1 | p = |x 2 | p = . . . = |x m | p = 0 ⇔ ⇔ |x 1 | = |x 2 | = . . . = |x m | = 0 ⇔ x 1 = x 2 = . . . = x m = 0 ⇔ x = 0; 2) kλxk = " m X k=1 |λx k | p # 1 p = m X k=1 (|λ| p |x k | p ) 1 p = = (|λ| p m X k=1 |x k | p ) 1 p = |λ|( m X k=1 |x k | p ) 1 p = |λ|kxk. 3) Uchinchi shartni tekshirishda Helder tengsizligidan foydalanamiz: m X k=1 |a k b k | ≤ à m X k=1 |a k | p ! 1 p à m X k=1 |b k | q ! 1 q , (4.3) bu yerda p > 1 va q > 1 sonlari quyidagi shartni qanoatlantiradi: 1 p + 1 q = 1. (4.4) Endi ushbu tengsizlikning isbotini keltiramiz. Agar (4.3) tengsizligi a = (a 1 , a 2 , . . . , a m ) va b = (b 1 , b 2 , . . . , b m ) ele- mentlari uchun bajarilsa, u holda u αa va βb elementlari uchun ham o‘rinli bo‘ladi (bu yerda α va β lar ixtiyoriy sonlar), ya’ni bu tengsizlik bir jinsli. Shuning uchun ham uni m X k=1 |a k | p = m X k=1 |b k | q = 1 (4.5) 132 IV. Normalangan fazolar bo‘lgan holda isbotlash yetarli. Natijada m X k=1 |a k b k | ≤ 1 (4.6) tengsizlikni isbotlash lozim bo‘ladi. (ξ, η) tekisligida η = ξ p−1 (ξ > 0), yoki bu tenglamaning o‘zgacha shakli bo‘lgan ξ = η q−1 tenglama bilan berilgan egri chiziqni olamiz: (7-rasm). 7-rasm Rasmdan ko‘rinib turganidek, a va b larning ixtiyoriy musbat qiymatla- rida S 1 +S 2 ≥ ab tengsizligi o‘rinli bo‘ladi. Aniq integraldan foydalanib, S 1 va S 2 yuzalarni hisoblaylik: S 1 = a Z 0 ξ p−1 dξ = a p p , S 2 = b Z 0 η q−1 dη = b q q . Natijada ab ≤ a p p + b q q tengsizligiga ega bo‘lamiz. Bu tengsizlikdagi a ning o‘rniga |a k | ni, b ning o‘rniga |b k | ni qo‘yamiz: |a k b k | ≤ |a k | p p + |b k | q q (k = 1, m). § 4.2 Normalangan fazolar 133 So‘nggi tengsizliklarni hadma-had qo‘shib, ya’ni k bo‘yicha yig‘sak, quyidagiga ega bo‘lamiz: m X k=1 |a k b k | ≤ m X k=1 |a k | p p + m X k=1 |b k | q q . Natijada, (4.4) va (4.5) munosabatlardan m X k=1 |a k b k | ≤ 1 tengsizlikning o‘rinli ekanligi kelib chiqadi. Shu bilan (4.3) tengsizligi isbotlandi. Endi normaning uchinchi shartini tekshiramiz. Buning uchun quyidagi tenglikni qaraymiz: (|a| + |b|) p = (|a| + |b|) p−1 |a| + (|a| + |b|) p−1 |b|. Bu tenglikda a ni a k bilan, b ni b k bilan almashtirib, k soni 1 dan m gacha o‘zgarganda hadma-had qo‘shib, m X k=1 (|a k | + |b k |) p = m X k=1 ((|a k | + |b k |) p−1 (|a k | + |b k |)) = = m X k=1 (|a k | + |b k |) p−1 |a k | + m X k=1 (|a k | + |b k t|) p−1 |b k | (4.7) tengligiga ega bo‘lamiz. Helder tengsizligidan foydalanib, m X k=1 (|a k | + |b k |) p−1 |a k | ≤ à m X k=1 (|a k | + |b k |) (p−1)q ! 1 q à m X k=1 |a k | p ! 1 p va m X k=1 (|a k | + |b k |) p−1 |b k | ≤ à m X k=1 (|a k | + |b k |) (p−1)q ! 1 q à m X k=1 |b k | p ! 1 p tengsizliklarni yozamiz. Natijada, (p − 1)q = p tengligi va (4.7) dan m X k=1 (|a k |+|b k |) p ≤ à m X k=1 (|a k | + |b k |) p ! 1 q à m X k=1 |a k | p ! 1 p + à m X k=1 |b k | p ! 1 p 134 IV. Normalangan fazolar tengsizlik kelib chiqadi. Bu tengsizlikning ikki tomonini ham à m X k=1 (|a k | + |b k |) p ! 1 q ifodaga bo‘lsak: à m X k=1 (|a k | + |b k |) p ! 1 p ≤ à m X k=1 |a k | p ! 1 p + à m X k=1 |b k | p ! 1 p tengsizligiga ega bo‘lamiz, ya’ni ka + bk ≤ kak + kbk. d) 1) kxk = ∞ P k=1 |x k | ≥ 0, kxk = ∞ X k=1 |x k | = 0 ⇔ |x 1 | = |x 2 | = . . . = |x n | = . . . = 0 ⇔ x 1 = x 2 = . . . x n = 0 . . . = 0 ⇔ x = 0; 2) kλxk = ∞ X k=1 |λx k | = |λ| ∞ X k=1 |x k | = |λ|kxk; 3) |x k + y k | ≤ |x k | + |y k | tengsizligi, ∞ P k=1 |x k | va ∞ P k=1 |y k | qatorlarning yaqinlashishidan ∞ P k=1 |x k + y k | qatorning yaqinlashuvchiligi kelib chiqadi. Natijada, kx + yk = ∞ X n=1 |x k + y k | ≤ ∞ X n=1 (|x k | + |y k |) = = ∞ X n=1 |x k | + ∞ X n=1 |y k | = kxk + kyk. e) 1) kxk = · ∞ P k=1 x 2 k ¸ 1 2 ≥ 0, kxk = " ∞ X k=1 x 2 k # 1 2 = 0 ⇔ ∞ X k=1 x 2 k = 0 ⇔ § 4.2 Normalangan fazolar 135 ⇔ x 1 = x 2 = . . . = x n = ... = 0 ⇔ x = 0; 2) kλxk = · ∞ P k=1 (λx k ) 2 ¸ 1 2 = |λ| · ∞ P k=1 x 2 k ¸ 2 = |λ|kxk; 3) (x k + y k ) 2 ≤ 2(x 2 k + y 2 k ) tengsizligi hamda ∞ P k=1 x 2 va ∞ P k=1 y 2 k qator- larning yaqinlashishidan ∞ P k=1 (x k + y k ) 2 qatorning ham yaqinlashuvchi ekanligi kelib chiqadi. Shu bilan birga, ixtiyoriy n uchun v u u t n X k=1 (x k + y k ) 2 ≤ v u u t n X k=1 x 2 k + v u u t n X k=1 y 2 k tengsizligi o‘rinli. Bu tengsizlikning ikki tomonidan ham n → ∞ da limitga o‘tib quyidagilarga ega bo‘lamiz: kx + yk = v u u t ∞ X k=1 (x k + y k ) 2 ≤ v u u t ∞ X k=1 Download 1.55 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling