Kurs jumisi tema: O'nli bólshekler ham procent tusinigin oqitiw Orinladi: Jalgasova e kafedra bosligi: Prenov b qabilladi: Asqarov m nukus 2020 O'nli bólshekler ham procent tusinigin oqitiw

Ózbekistan Respublikası Joqarı hám Orta arnawlı bilimlendiriw Ministirligi

Ajinyaz atındaǵı Nókis Mámleketlik Pedogogika Instuti

Fizika-Matematika fakulteti

3-B MOM topari studenti Jalg’asova El’miraning Matematika Oqıtıw Texnologiyalari ham jobalastiruw páninen

KURS JUMISI

Tema: O'nli bólshekler ham procent tusinigin oqitiw

Orinladi: Jalgasova E

Kafedra bosligi: Prenov B

Qabilladi: Asqarov M

Nukus 2020

O'nli bólshekler ham procent tusinigin oqitiw

Joba :

1. O'nli bólshekler hám olar ústinde ámeller.

2. O'nli bólsheklerdi ápiwayı bólsheklerge aylandırıw.

3. Ápiwayı bólsheklerdi o'nli bólsheklerge aylandırıw

4. Sheksiz udayı tákirarlanatuǵın o'nli bólshekler.

5. Procent haqqında túsinik.

6. Procent ústinde ámeller.

7. Juwmaq

8. Paydalanılǵan ádebiyatlar

O'nli bólshek hám olar ústinde ámeller.

Bir ólshem birliginen basqasına ótiw processinde bólsheklerdiń payda bolıwın kórip óttik. Bunda kasrning bólimi berilgen ólshem birligi neshe bólekke bólingenligin ańlatadı. Birliklerdiń metrik sistemasında jańa birlikler baslanǵısh birliklerdi yamasa 10, 100, 1000 hám t.b. ret kemeytiw menen yamasa 10, 100, 1000 hám t.b. ret kóbeytiw menen payda etinadi. Mısalı, 1 km= =1000 m=1000000 mm, 1 t=1000 kg=1000000 gr, 1 m=1/1000 km, 5 m =5/100 km, 1 sm=1/100 m, 1 dm=1/10 m hám basqalar.

Sol sebepli ámeliyatda bólimi 10 dıń dárejesi bolǵan, yaǵnıy m/10 m kórinistegi bólshekler menen islew qolaylı esaplanadı, bunda m hám n natural sanlar. Bunday bólshekler o'nli bólshekler dep ataladı. Sannıń o'nli jazıwı kóriniste bolsın. Ager nk bo‘lsa, bo‘ladi. Maselen, Tap sonıń menen birge,

Eger súwrette o'nli nomerler n den kem bolsa, olar aldında n+1 nomer payda bolıwı ushın sonsha 0 jazıladı, keyin útirden keyin n ta nomer ajratıladı.

Mısalı,

Hár qanday m, n, s natural sanlar ushın hám bólshekler ekvivalent, sebebi

Mısal. hám bólshekler ekvivalent:

1-qasiyet. Eger M, mn-1 …m0 o'nli kasrga oń tárepden qálegenshe nol jazılsa da berilgen kasrga ekvivalent o'nli bólshek payda boladı.

M, mn-1 …m0 hám M, mk …m0 00 … 0 bólshekler ekvivalent.

2-qasiyet. Eger birinshi kasrda útirden keyin n ta nomer, ekinshisinde p ta nomer (n hám birdey bólimli bólsheklerden ibarat boladı (2, 30 hám 3, 42 lar birdey bólimli bólshekler bolıp tabıladı).

Tastıyıq. a kesma b hám c bólimlerge bólingen bolsın.

M (b) =p, m (c) =q bolsa, a kesma p+q ta bólekke bólinedi. Sonday eken, onıń ólshewi p+q ga teń, yaǵnıy m (a) =m (b) +m (c).

Ekinshi qasiyet bir ólshem birliginen basqa ólshem birligine ótiw menen baylanıslı. Bilgenimizdey, a kesmani metr menen o'lchasak, p sanı payda bolsa, santımetr menen o'lchasak 100 p sanı payda boladı (1 m=100 sm, 5 m=5∙100 sm). Bunı m2 (a) =100∙m1 (a) kóriniste ańlatıw múmkin, bul jerde m1 (a) a kesmaning metrlerde o'lchangan ma`nisi, m2 (a) bolsa santımetrlarda o'lchangan ma`nisi bolıp tabıladı.