Aqqan eken kózlerinen qanlı jas (275-bet).
Bayır deydi jáhán júzinde atım,
“Uh” degende shıǵar awzımnan otım (275-bet).
Murnıma pánje saladı,
Murnın julıp aladı (254-bet).
Ol joqarǵı ernini
Jalbıratıp aladı (254-bet).
Bul mısallarda kórinip turǵanday dástanlarǵa tán bolǵan súwretlew usılları kózge taslandı. Yaǵınıy murnın julıp alıwı, awzınan ot shıǵıwı hám joqarǵı ernin jalbıratıp julıp alıwı oǵada arttırıp súwretlep tur.
Antonimler
Antonimler grek sózi bolıp, bizińshe anti-qarsı onyma-“at”, “atama” degendi bildiredi. Antonimler qarama-qarsı mánige iye bolǵan hám bir sóz shaqabına kiretuǵın sózler.30
Biz kúndelikli turmısımızda antonym sózlerden kóp paydalanamız. Sol sıyaqlın antonim sózler “Sálimjan” dástanında da kóplep ushırasadı. Bunı biz tómendegi mısallar járdeminde kóriwmizge boladı.
Dos-dushpan.
Bul islerge dos-dushpan,
Kóz jiberip qaradı (236-bet).
Gedey-bay.
Ash-aptada gedeydiń,
Sonday baydıń balası (236-bet)
Kúliw-qapa bolıw
Gáhi kúlip kóbisi,
Gáhi qapa boladı (242-bet).
Barıw-qaytıw
Hám bazarǵa baradı,
Hám bazardan qaytadı (246-bet).
Bay-jarlı
Bay menen jarlı quda bolsa,
Usınday kewil qaladı (274-bet).
Kúliw-jılaw
Ármanım joq jáhanda,
Jılap qalma kúlip qal (256-bet).
Aq-qara
Ózi qara tisi aq,
Kelip qaldı kárwanlar (256-bet).
Sinonimler
Til iliminde seslik quramı boyınsha hár túrli, al mánilik jaqtan bir-birine jaqın sózlerdi sinonimler dep ataydı.31 Bunday mánileri bir-birine jaqın bolǵan sózler “Sálimjan” dástanında da kóbirek ushırasadı. Mısalı.
Do'stlaringiz bilan baham: |
