L. B. Okun Elementar bóleksheler

Kulon (Kl) óziniń SI degi anıqlaması boyınsha 1 A·1 sek shamasına teń. Elektr zaryadınıń 
muǵdarınıń bul anıqlaması menen Kulon nızamına tiykarlanǵan anıqlama menen baylanısın 
qaraymız. Onıń ushın SGS sistemasına itibar bergen (sm, g, sek) hám elektrdiń elektrostatikalıq 
birligin ese de anıqlaǵan qolaylı
48
48
Biz bul jerde хalıq aralıq "esu" (electrostatic unit) belgisiniń ornına "ese" belgisin paydalanamız. 

---

98 
1 ese
2
·sm
-1
= 1 erg. 
Bunday jaǵdayda 
1 ese
2
= g·sm
3
·sek
-2
= 10
-9
kg·m
3
sek
-2
= 10
-9
N·m
2
. 
Bul ańlatpanı SI sistemasındaǵı kulonnıń anıqlaması menen salıstırıp 
1 Kl
2
= 1 A
2
·sek
2
= 10
-7
s
2
·N·sek
2
= 
= 10
-7
N·m
2
(𝑐 · 1
𝑠𝑒𝑘
𝑚
)
2
= 10
2
ese
2
(𝑐 · 1
𝑠𝑒𝑘
𝑚
)
2
ekenligin kóremiz. Demek, 
1 𝐾𝑙 =
1
10
𝑒𝑠𝑒 (𝑐 · 1
𝑠𝑒𝑘
𝑚
) = 1 𝑒𝑠𝑒
1
10
𝜉. 
Bul ańlatpada 𝜉 = 2,99792458(1,2)·10
10
- vakuumdaǵı jaqtılıqtıń tezligi c nıń sm·sek
-1
birliklerinde ólshengen san mánisi. 𝜉 koefficienti SI birliklerinen SGSE birliklerine ótiwde jiyi 
ushırasadı. Bunday jaǵdayda kulondı anıqlaǵandaǵı 1/10 koefficienti amperdi anıqlawdaǵı 
tariyхıy 10
-7
koefficientiniń nátiyjesi bolıp tabıladı. 
SI sistemasında Kulon nızamı mınaday túrge iye: 
𝐹 =
1
4𝜋𝜀
0
𝑄
2
𝑟
2
. 
Bul ańlatpada 𝑄 - kulonlarda ańlatılǵan elektr zaryadı, 𝑟 - olardıń arasındaǵı qashıqlıq 
(metrlerdegi), 𝜀
0
- vakuumnıń dielektriklik sińirgishligi (ol sıyımlıqtıń birligi farad arqalı ańlatıladı): 
𝜀
0
= (4π 𝜉
2
)
-1
·1Ο
11
F·m
-1
= 8,85418782(7)·10
-12
F·m
-1
, 
𝜀
0
𝜇
0
=
10
4
𝜉
2
𝐹 · 𝐺𝑛
𝑚
2
=
10
4
𝜉
2
(
𝑠𝑚
𝑠𝑒𝑘
)
2
=
1
𝑐
2
.