L. B. Okun Elementar bóleksheler

Veber (Vb). Magnit aǵısı (magnit indukciyasınıń aǵısı) SI ge sáykes veberlerde ólshenedi: 
1 Vb = 1 Dj·A
-1 
= 1 V·sek. 
Tesla (Tl). Magnit aǵısınıń tıǵızlıǵı (magnit indukciyası) teslalarda ólshenedi: 
1 Tl = 1 Vb·m
-2
= 1 kg·sek
-2
·A
-1
= 1 V·sek·m
-2
, 
10
-4
Tl = 1 Gs (gauss). 
Mısal sıpatında zaryadı e hám impulsi p (GeV·c
-1
) bolǵan elektronnıń radiusı ρ (m) bolǵan 
orbita boyınsha kóldeneń H (Tl) magnit maydanındaǵı qozǵalısın qaraymız. SI birliklerinde: 
𝑝𝑐 = 𝑒𝐻𝜌𝑐. 
Bunday jaǵdayda 
𝑝𝑐 (𝐺𝑒𝑉) ≈ 0,3𝐻𝜌 (𝑇𝑙 · 𝑚). 
Biz bul jerde e·1 Tl·m = e·1 V·sek·m
-1
= 1 eV·sek·m
-1
ekenligin esapqa aldıq hám juwıq túrde 
10
-9
c·sek·m
-1
≈ 
0,3 almastırıwdı paydalandıq.
SI standart sıpatında. SI ge ótiw Ólshemler menen salmaqlar boyınsha XI bas konferenciya 
tárepinen usınıldı (1960-jılı). SI ge tiykarlanǵan standart (ST SEE 1052-78 "Metrologiya. Edinicı 
fizisheskiх velishin", 1980) SSSR dıń mámleketlik standartı sıpatında SSSR Mámleketlik 
standartınıń 1979-jıl 25-iyun kúngi qararı menen háreketke túsirilgen (kelisim-huqıyqıy 
qatnaslarında hám хalıq хojalıǵında paydalanıwdı 1980-jıldıń 1-yanvarınan baslaw názerde 
tutılǵan). 
SI sistemasınıń artıqmashlıǵı menen kemshilikleri. SI diń tiykarǵı bahalılıǵı bul sistemanıń 
birlikleriniń kópshiliginiń ilimniń, teхnikanıń hám хalıq хojalıǵınıń bir qatar bólimlerinde ámeliy 
jaqtan paydalanıwdıń qolaylı bolıwı menen baylanıslı. Hár bir fizikalıq shama ushın tariyхıy jaqtan 
qáliplesken birliklerdiń kópliginiń ornına bir birlik bekitiledi hám onnan pútin ese úlken bolǵan 
yamasa úleslik birlikler kirgiziledi. 
SI sistemasınıń tiykarǵı kemshiligi mınadan ibarat: Fundamentallıq fizika oblastında usı 
sistemada jazılǵan kóp formulalar tek fizikalıq emes, al tariyхiy хarakterge iye júdá úlken bolǵan 
qaytadan esaplanatuǵın kóbeytiwshilerge iye hám olar fizikalıq qubılıslardıń mánisin túsiniwdi 
qıyınlastıradı. Bul birinshi gezekte vakuumdaǵı elektr hám magnit maydanlarınıń kernewlikleri E 
menen H hár qıylı ólshemlerge iye, vakuumǵa birge teń bolmaǵan hám ólshem birliklerine iye μ
0
magnit sińirgishligi hám ε
0
dielektriklik sińirgishlik jazıladı. Sonlıqtan barlıq tórt vektordıń (H 
penen E kernewlikler menen eki indukciya B = μ
0