L. B. Okun Elementar bóleksheler

Neytronlardıń oscillyaciyaları — vakuumdaǵı neytronlar menen antineytronlardıń 
gipotezalıq bir birine aylanıwı. 𝑛 ↔ 𝑛̃ bir birine aylanıwı B barionlıq kvant sanın ekige 
ózgertetuǵın tásirdiń bolıwınıń kerek ekenligin talap etedi. Sebebi 𝐵(𝑛) = 1, al 𝐵(𝑛̃) = −1. 
Usınday qásiyetke iye bolǵan óz-ara tásirlesiw ullı birlesiwdiń bazı bir modellerinde bar. Protonnıń 
𝑝 → 𝑒
−
𝜈
0
sхeması boyınsha ıdırawınıń 𝑛 ↔ 𝑛̃-ótiwlerine alıp kele almaytuǵınlıǵı áhmiyetli. 
Sebebi bul tásirlesiw barionlıq hám leptonlıq kvant sanlarınıń ayırması 𝐵 − 𝐿 diń saqlanıwın 
támiyinleydi, al 𝑛 ↔ 𝑛̃-ótiwlerine bolsa bul ayırma eki birlikke ózgeredi. Solay etip, neytron-
antineytron oscillyaciyaların izlew boyınsha ótkerilip atırǵan hám jobalastırılıp atırılǵan 
eksperimentler óz aldına ótkeriletuǵın eksperimentler emes, al protonlardıń stabilligin tekserip 
kóretuǵın eksperimentlerde ótkeriletuǵın qosımsha baqlawlar ǵana boladı. Vakuumdaǵı 𝑛 ↔ 𝑛̃-
oscillyaciyalar 𝛥𝛣 = 2 teńligi orınlanatuǵın óz-ara tásirlesiwlerge qarata júdá sezgir. Sebebi 
neytron menen antineytronnıń massaları birdey hám asa ázzi tásirlesiw azǵınǵan qáddilerdiń 
aralasıwın boldırıw ushın jetkilikli. Eger 𝜏
𝑜𝑠𝑐
oscillyaciya dáwiri shama menen 10
10
sek shaması 
teń yamasa onnan kishi bolsa, onda yadrolıq reaktorlar yamasa kúshli dál isleytuǵın tezletkishler 
beretuǵın neytronlardıń intensivli dástelerin paydalanǵanda (10
17
neytron·sek
-1
) 𝑛 ↔ 𝑛̃-ótiwlerin 
tabıwǵa boladı. Dástedegi antineytronlardıń sanlıq úlesi waqıt t nıń ótiwi menen kvadratlıq ósedi. 
Bunday t waqıttı dáste derekten detektorǵa shekem jetiw ushın jumsaydı: 𝑁
𝑛̃
/𝑁
𝑛
~𝑡
2
/𝜏
𝑜𝑠𝑐
2
. 
Yadrolardaǵı 𝑛 ↔ 𝑛̃-ótiwleri eki nuklonnıń mezonnıń yadrosına aylanıwınday bolıp kóriniwi 
kerek. Biraq bunday ótiwler yadrodaǵı antineytronnıń qáddi neytronnıń qáddinen uzaqta 
jaylasqan hám júdá úlken annigilyaciyalıq keńlikke iye bolǵanlıqtan vakuumdaǵı ótiwlerge 
salıstırǵanda keskin túrde basılıp qalǵan.