L. B. Okun Elementar bóleksheler

Neytral toqlardıń bir biri menen tásirlesiwi 
"Oraylıq formulaǵa" qaytıp kelemiz hám Z-bozon bar aǵzanı qaraymız. Onnan bunnan aldıńǵı 
baptaǵı "Neytral toqlar" táriyplengen toqtıń túriniń kelip shıǵatuǵınlıǵına ańsat kóz jetkeriwge 
boladı. Haqıyqatında da, shep qurawshılar ushın bizler "joqarǵı" dep ataǵan barlıq bóleksheler 
ushın 𝑇
3
= +½, al bizler "tómengi" dep ataǵan barlıq bóleksheler ushın 𝑇
3
= −½. Sonlıqtan 
joqarǵı hám tómengi bóleksheler ushın shep toqlar sáykes 
(½ − 𝑄 sin 𝜃
𝑊
)𝜓̅
𝐿
𝛾
𝛼
𝜓
𝐿
ℎá𝑚 (−½ − 𝑄 sin 𝜃
𝑊
)𝜓̅
𝐿
𝛾
𝛼
𝜓
𝐿
 
túrine iye boladı. "Oń bólekshelerdiń" izotoplıq spini nolge teń. Sonlıqtan oń toqlar ushın "oraylıq 
formuladan"
𝑄 sin 𝜃
𝑊
𝜓̅
𝐿
𝛾
𝛼
𝜓
𝐿
ańlatpası kelip shıǵadı. 
Neytral toqlardıń ázzi tásirlesiwi virtuallıq Z-bozonlar menen almasıw jolı menen júzege 
keledi. Z-bozonnıń shıǵarılıw konstantası √ 𝑔
1
2
+ 𝑔
2
2
shamasınıń W-bozonnıń shıǵarılıw 
koefficienti bolǵan 𝑔
2
shamasınan úlken ekenligin ańǵaramız. Olardıń qatnası 1/sin 𝜃
𝑊
shamasına teń. Biraq, tap sol "oraylıq formuladan" Z- hám W-bozonlardıń massalarınıń qatnasınıń 
da 1/sin 𝜃
𝑊
shamasına teń ekenligi kelip shıǵadı (bul haqqında keyinirek aytıladı. Sonlıqtan, 
neytral hám zaryadlanǵan toqlar ushın effektivlik tórt fermionlıq konstanta birdey: 
𝐺
𝐹
=
𝑔
2
2
4√2𝑚
𝑊
2
=
𝑔
1
2
+ 𝑔
2
2
4√2𝑚
𝑊
2
. 
Bul jerde biz aromatlar haqqındaǵı máselege itibar beremiz. Ázzi izotoplıq fermionlıq 
dubletlerge 𝑑′, 𝑠′, 𝑏′ "burılǵan" kvarklar kiretuǵın bolǵanlıqtan, zaryadlanǵan toqlar óziniń ishine 
hár qıylı áwladlar arasındaǵı ótiwlerdi de aladı. Neytral toqlardı bunday jaǵday orın almaydı: 
elektrázzi teoriyada aromatlardı ózgertetuǵın ázzi toqlar joq. Bul barlıq tómengi kvarklar ushın 
ázzi toqlardıń birdey formaǵa iye bolǵanlıqtan hám sonlıqtan tolıq neytral toqqa 𝑑̅′𝑑
′
+ 𝑠̅′𝑠
′
+
𝑏̅′𝑏′summası túrinde kiredi. 
Shtriхlanǵan hám shtriхlanbaǵan kvarklardı baylanıstıratuǵın matricanıń unitar ekenligin, 
yaǵnıy 
𝑑̅
′𝑑
′
+ 𝑠̅
′𝑠
′
+ 𝑏̅
′
𝑏
′
= 𝑑̅𝑑 + 𝑠̅𝑠 + 𝑏̅𝑏 
teńliginiń orınlanatuǵınlıǵın kórsetiw qıyın emes. Al bul jaǵday neytral toqlardıń aromatlar 
boyınsha diagonallıq ekenligin ańǵartadı. Tap usınday jaǵday elektromagnit toqlarǵa da tiyisli.