BUG‘DOYDOSHLAR YOKI QO`NG`IR BOSHDOSHLAR OILASI (POACEAE) Kerakli materiallar: bug‘doy (Triticum), arpa (Hordeum) va makkajo‘xori (Zea), sholi
(Oryza) kabi turkum vakillari gerbariysi (murakkab boshoqli to‘pgullari bilan). Hiloldoshlar oilasidan salomalaykum (Cyperus), qiyoq (Scirpus) turkum vakillari gerbariysi.
Umumiy tushuncha
Bug‘doynamolar qabilasi bitta bug‘doydoshlar oilasiga ega bo‘lib, 900 turkum, taxminan 11000 tumi o‘z ichiga oladi. Ular tuzilishi jihatdan xilma-xil bo‘lib, juda keng tarqalgan. Shu bilan birga, bu oila vakillari oziq-ovqat va yem-xashak sifatida xalq xo‘jaligida katta ahamiyatga ega. Bu oila vakillari bir yillik, ikki yillik va ko‘p yillik, poxol poyali o‘simliklardir. Bo‘g‘in oralig‘i asosida interkalyar mesristema- lar bo‘lib, poyaning bo‘yiga o‘sishi uchun xizmat qiladi. Barglari oddiy, cho‘ziq lentasimon bo‘lib, qin va barg yaproqchalaridan iborat. Barg yaproqchasining qin- ga o‘tish joyidagi tilcha shu oilaning sistematik belgilaridan biri hisoblanadi.
To‘pguli - murakkab boshoq yoki ro‘vak. Boshoqchalar ostida esa shakli o‘zgargan bargcha boshoqcha tangachalari mavjud.
Har bir gul boshoqcha o‘qida hosil bo‘lib, tashqi va ichki gul tangachalariga ega. Gullar mayda, ko‘zga tashlanmaydigan, asosan 2 jinsli, faqatgina makkajo‘xori turkumi vakillaridagina gullar ayrim jinsli, bir uyli. Gulqo‘rg‘on reduksiyalan- gan, shuningdek, 2 ta gul pardasi - lodikulaga ega. Changchi asosan 3 ta, ba’zan 1-2 yoki 6 ta (sholida).
Ginetseyi bitta, ikkita meva bargdan hosil bo‘lgan, tumshuqchasi ikki bo‘lakli, patsimon.
Tugunchasi ustki. Gul formulasi:P(2)+2 A3G .
Mevasi - don, ba’zi vakillarida don gultanachalari oilan birga bo‘ladi, arpa turkumi vakillarida (59-60-rasm).
59-rasm. A - Yumshoq
bug‘doy (Triticum aestivum); V -
ekiladigan javdar (Se- cale
cereale):
1 - murakkab boshoq; 2 -
Do'stlaringiz bilan baham: |
