Laboratoriya ish№ Mavzu: 4 razryadli ketma-ket va parallel registrlarni tadqiq etish Ishning maqsadi

 
 
Hisobot mazmuni 
Talabalar yuqorida keltirilgan nazariy ma’lumotlarni o’qib o’rganib qisqacha 
xullosa va nazorat savollariga yozma ravishda javoblar yozib hisobot 
tayorlaydilar. 
Nazorat savollari 
1. Hisoblagichlar qanday tasniflarga bo‘linadi va ularni izohlab bering. 
2. Sinxron va asinxron hisoblagichlar farqini tushuntirib bering. 
3. O‘tish koeffisienti bo‘yicha hisoblagichlar qanday turlarga bo‘linadi. 
4. Reversiv hisoblagichning ishlash prinsipini tushuntirib bering. 
Laboratoriya ish№ 12 
Mavzu: Shifratorlarni tadqiq etish. 
Ishning maqsadi: shifratorlarning ishlash prinsiplari bilan tanishish. Ular haqida 
tushunchaga ega bo`lish va koderlarning chinlik jadvallarini o`rganib chiqish. 
Nazariy qism 
Shifratorlar va ularning ishlash printsiplari 
Shifrator (CD- coder) - kirish yo`lidagi birlik signalni n razryadli ikkilik kodga 
aylantiradigan EHM ning aniq uzelidir. 
Boshqacha qilib aytganda shifrator 10-lik kodni 2-lik kodga aylantirib berish 
uchun xizmat qiladigan operatsion elementdir. Shuning uchun shifratorlar raqamli 
texnikaning va EHMlarning kiritish qurilmalarida o`nlik kodlarni ikkilik kodlarga 
o`zgartirishda keng qo`llaniladi. 
Shifratorning kirish va chiqish yo`llari soni m=2
n
munosabat bilan belgilanadi. 
Shifratorni ishlash printsipini ko`rib chiqamiz. Unda kirish signallari sifatida x
0
,...,x
4
ikkilik o`zgaruvchilar qatnashadi. Ular mos ravishdagi klavishalarni 
bosganda paydo bo`ladi. Quyida shifratorning o`tish jadvalini keltiramiz. 
Shifratorning o`tish jadvali 
121-jadval 
O`nlik son 
Kirish kodi 
Chiqish kodi 
X4 
X3 
X2 
X1 
X0 
Y2 
Y1 
Y0 

---

* 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
1 
0 
0 
0 
1 
0 
0 
0 
1 
0 
0 
0 
1 
2 
0 
0 
1 
0 
0 
0 
1 
0 
3 
0 
1 
0 
0 
0 
0 
1 
1 
4 
1 
0 
0 
0 
0 
1 
0 
0 
Unda o`zgaruvchilar mustaqil hisoblanadi va 
2
5
+1=32+1=33 
kombinatsiyani 
qurish imkonini beradi. Lekin, ikki va undan ortiq klavishalarni bosishni 
ta’qiqlovchi chegara qo`yilganda, unda 32-tadan 6-ta mumkin bo`lgan kirish 
kombinatsiyalari qoladi. Bunday mos chegaraga kirish kodi “n –dan 1” yoki unitar 
deyiladi. Jadvalda bosilgan klavishaga «1» va bosilmagan klavishaga «0» mos 
keladi. Jadvaldan ko`rinib turibdiki, agar «1» x
1
yoki x
3
kirish yo`lida paydo 
bo`lsa, y
0
ikkilik o`zgaruvchi «1» qiymatini qabul qiladi. Qolgan barcha 
kombinatsiyalarda y
0
=0 bo`ladi, ya’ni mantiqiy tilda: 
y
0
= x
1
+ x
3
=