Laboratoriya jumislari boyinsha qollanba

36-rasm.
a) Kondensatorlarni o`z
aro parallel ulash.


b) Kondensatorlarni o`z
aro ketma-ket ulash

Tekshirishlar parallel ulangan kondensatorlar batareyasi­ning umumiy sig`imi S<sub>p</sub> har qaysi kondensator sig`imlari yig`indisiga tengligini ko`rsatadi:


(122)

Si`imni kamaytirish uchun kondensatorlar bir-biriga ketma-ket ulanadi. Bunda birinchi kondensatorning manfiy qoplamasini ikkinchi kondensatorning musbat qoplamasi bilan, ikkinchi kondensatorning manfiy qoplamasi uchinchi kondensatorning musbat qoplamasi bilan ulanadi (36-rasm b). Bunday ulashda bir xil kondensatorlarni ulab, hosil qilingan batareyaning sig`imi quyidagicha ifodalanadi:

(123)

Kondensatorlar ketma-ket ulanganda har bir kondensator si`imlarining teskari qiymatlaridan yi`indi olinadi. Kondensatorlar radiotexnikada keng miqyosda qo`llanadi. Ular turli xil elektr zanjirlarida zaryadni o`zgartirish hisobiga kuchlanishni ma`lum miqdorda o`zgartirish uchun ishlatiladi.

Kondensator energiyani biror muddat davomida to`playdi, qarshiligi oz bo`lgan zanjir orqali zaryadsizlanganda esa o`zidan energiya berishi juda qisqa vaqt davom etadi.
Masalan, yoru`likning kvant manbai bo`lgan lazerlar gaz razryad trubkasi vositasida ishlaydi. Ularda qo`llanilgan elektr sig`imi katta kondensatorlar batareyasi juda qisqa vaqtda zaryadsizlanganidan gaz razryad trubkasi yarq etib yonadi.
Usulning nazariyasi va qurilmaning tavsifi. Biz­ga qutblaridagi kuchlanishi sinus nizamiga ko`ra o`zgaradigan tok manbai berilgan bulsin:
t (124)
Bu erda: U-kuchlanish-ning oniy qiymati; U<sub>m</sub>- kuchlanishning amplituda (maksimal) qiymati; - o`zgaruvchan tok doiraviy chastotasi; t-vaqt.