Laboratoriya mashg‘uloti 4G tarmoqlarining parametrlarini tadqiq qilish

Nazorat savollari. 
1. SMARTRUNK-II trank tizimi xaqida umumiy ma’lumot bering. 
Trunking aloqasi ikki tomonlama mobil aloqaning eng samarali turi bo'lib, 
abonentlarning mobil guruhlarini muvofiqlashtirish uchun eng samarali 
hisoblanadi. Magistral aloqa tizimlari alohida foydalanuvchilar uchun unchalik 
qiziq emas (ular o'rtasidagi aloqa uyali radiotelefon tizimlarining vakolati bo'lib 
qoladi); ular korporativ tashkilotlar uchun, guruh foydalanuvchilari uchun - 
tashkiliy 
asosda 
yoki 
oddiygina 
manfaatlar 
bo'yicha 
birlashtirilgan 
foydalanuvchilar guruhlari o'rtasidagi tezkor aloqa uchun yanada istiqbolli va 
samaralidir. Ko'pincha trafik (axborot uzatish) asosan tranking tizimlari doirasida 
yopiladi va abonentlarning umumiy foydalanishdagi telefon tarmoqlariga kirish 
imkoni bo'lsa ham, istisno hollardagina kutiladi. Biroq, printsipial jihatdan, 
tranking tizimlarining ishlashi ham mahalliy (yagona zonali, korporativ) va tarmoq 
(ko'p zonali, individual foydalanuvchilarga xizmat ko'rsatadigan) versiyalarda 
mumkin. 
Magistral aloqa tizimi (magistral - magistral, magistral) teleskopik antennalar bilan 
takrorlanuvchi 
radiostantsiyalar 
va 
abonent 
radiostansiyalari 
(magistral 
radiotelefonlar) bilan tayanch stansiyani (ba'zan bir nechta) o'z ichiga oladi. 
Baza stansiyasi telefon liniyasiga ulangan va uzoq masofali takrorlagichga ulangan 
- 50-100 km gacha. Magistral radiotelefonlar juda ishonchli, ixcham va bir nechta 
variantlarda mavjud: 
l kiyinish - masofa 20–35 km, vazni 300–500 g; 
l tashish mumkin - masofa 35-70 km, og'irligi taxminan 1 kg; 
l statsionar - masofa 50-120 km, og'irligi odatda 1 kg dan ortiq. 
Hududni qamrab olish bo'yicha tranking aloqasining o'rtacha imkoniyatlari rasmda 
ko'rsatilgan. 26.1. 
Guruch. 26.1. Hududni qamrab olish bo'yicha tranking imkoniyatlari 
Umuman olganda, tranking tizimlari yuqori texnologiyalardan foydalangan holda 
ishlab chiqarilgan, abonent va tarmoq operatori uchun yaxshi xizmat ko'rsatish, 
mobil ob'ektlar bilan to'liq dupleks yoki yarim dupleks radiotelefon aloqasini 
ta'minlaydigan uskunalar, analog va raqamli rejimlarda ishlash bilan tavsiflanadi. 
Trunking bilan kam sonli radiokanallar dinamik ravishda ko'p sonli 
foydalanuvchilarga ajratiladi. Bitta kanalda 50 tagacha yoki undan ortiq obunachi 
bor; chunki abonentlar telefondan unchalik intensiv foydalanmaydilar va bazaviy 
stansiya hub rejimida ishlaydi (ya'ni u barcha radiokanallarni faqat u bilan 
bog'langan abonentlar o'rtasida tarqatadi), "band" vaziyat ehtimoli yuqori emas 
(sezilarli darajada kamroq). Hatto bir nechta obunachilar bitta kanalga qattiq 
bog'langandan ko'ra ). 

---

Radiotelefonlar bazaviy (bazaviy) stansiyaning qamrov zonasida bo‘lgan tizimda 
ham, u orqali telefon tarmog‘ining istalgan abonenti (shu jumladan, tranking 
abonenti) bilan ham aloqada bo‘lgan holda ham, ichida ham, bir-biri bilan ham 
alohida ishlashi mumkin. hududdan tashqarida bazaviy radiolar. Birinchi holda, 
abonentlarning to'g'ridan-to'g'ri ulanishi yanada samarali ulanishni ta'minlaydi 
(ulanish vaqti odatda 0,3-0,5 s dan oshmaydi). Baza stansiyasi ishtirokisiz 
abonentlarning to'g'ridan-to'g'ri aloqa qilish imkoniyati tranking tizimlari va uyali 
aloqa tizimlari o'rtasidagi asosiy, global farqdir. 
Abonentlar o'rtasida takroriy qurilmalarning aloqa kanallarini avtomatik ravishda 
taqsimlovchi radial zonali mobil VHF radioaloqa tizimlari bo'lgan magistral 
radioaloqa tizimlari birinchi navbatda turli idoraviy va korporativ aloqa 
tarmoqlarini yaratishga yo'naltirilgan mobil aloqa tizimlari sinfi bo'lib, ular faol 
aloqalarni ta'minlaydi. guruhdagi abonentlarning rejim ulanishlaridan foydalanish. 
Ulardan turli mamlakatlarning kuch va huquqni muhofaza qilish organlari, jamoat 
xavfsizligi xizmatlari tomonidan mobil aloqa abonentlari, statsionar abonentlar va 
telefon tarmog'i abonentlari o'rtasidagi aloqani ta'minlash uchun keng 
foydalaniladi. 
2. SMARTRUNK-II trank tizimining parametrlarini sanab bering. 
“SMARTRUNK-II” – radiotelefon aloqa va radio sistemaga hizmat ko‘rsatish 
uchun yaratilgan arzon birzonali tizimdir. SMARTRUNK-II tizimi individual va 
gruppa abonenetlarni chaqirish, shaxar telefon tarmog‘iga chiqish, kompyuter 
xabarlarini yuborish funksiyalarni bajaradi. 
SMARTRUNK-II trank tizimining asosiy parametrlari : 
1. UKT va DMT diapazonida ishlash. 
2. 3. Bir vaqta 16 tagacha bo‘lgan radiokanaldan foydalanish. 
4. Kengaytirish imkoniyatisiz bir zonada xizmat ko‘rsatish. 
4. Ichki ATS yoki bir yoki ikki shaxar telefon tarmog‘i yordamida har bir 
radiokanalga ulanish.
5. Impulsni yoki tonalni telefon tarmog‘ida terish imkoniyati. 
6. Ishlash rejim ehtimolligi: mobil abonent-uyali aloqa abonenti,guruhli dispetcher 
aloqa, mobil abonenti-telefon,telefon-uyali aloqa abonenti, maxsus va avariy holat 
chaqiruvi. 
7.abonentlar soni 4000 gacha 
8. har bir radioabonentda guruhlangan raqamlar uzunligi 1 dan 5 raqamigacha 
9.turli xil kategoriyali foydalanuvchilar uchun 30 bosqichli ustunlik. 
10.Har bir abonent shaxar va shahararo tarmoqqa ulanish. 
11.Tizimdan foydalanish bo‘yicha statistika olib borish. 
12.Elektr tizimda muammo yuzaga kelganda axborotni saqlab qolish. 
13. Bir trank tizimda 40 dan oshiq portativ abonent radiostansiyani ishlatish. 
14. Pudratchilar va xo‘jayinlarga abonent radiostansiyani dasturlash. 
15.Radiostansiyani dasturlashni o‘zgarishdan saqlash uchun 5 belgili kodni 
ishlatish. 
16.Dispetcher punktand abonent radiostansiyani yo‘qotish yoki pul to‘lamaganlik 
uchun masofaviy uzib qo‘yish. 
17.Qayta nomerni tezlikda terish

---

18. oldindan yozilib qo‘yilgan telefon nomer xotirasi. 
19.radiostansiyani tank tizimdan ochiq radiokanal tizimiga o‘tkazish ehtimolligi. 
3. SMARTRUNK-II trank tizimi qanday tarkibdan iborat? 
Aloqa kanaliga teng kirish tamoyilini amalga oshirish markazlashtirilmagan yoki 
markazlashtirilgan nazorat ostida amalga oshirilishi mumkin. Birinchi holda, bo'sh 
kanalni topish funktsiyasi tizimga ajratilgan butun diapazonda band bo'lmagan 
chastota kanalini ketma-ket qidirishni amalga oshiradigan abonent stantsiyasiga 
yuklanadi. Ikkinchi holda, aloqa kanallarining bandligini tahlil qilish bazaviy 
stansiya tomonidan yoki to'g'ridan-to'g'ri uyali aloqa kommutatsiya markazi 
tomonidan amalga oshiriladi. Qoidaga ko'ra, chastota diapazonini ketma-ket 
skanerlashda aloqa o'rnatish juda uzoq vaqt oralig'ini oladi. Zamonaviy TSSda 
boshqaruv samaradorligini ta'minlash uchun tranking tizimi, shu jumladan aloqani 
o'rnatish va tugatish tartib-qoidalarini amalga oshirish orqali boshqariladigan 
maxsus kanalning mavjudligi ta'minlanadi. 
Boshqarish kanalini tashkil qilish usuliga ko'ra, TSS ajratilgan va taqsimlangan 
boshqaruv kanali bilan ajralib turadi. Birinchi holda, nomidan ko'rinib turibdiki, 
ajratilgan kanal faqat tizimning ishlashini boshqarish uchun ishlatiladi. 
Ikkinchisida, aloqa seansi vaqtida boshqaruv signallari nutq signali bilan bir vaqtda 
uzatiladi. 
Yuqoridagilarni hisobga olgan holda, tranking aloqa tizimini umumlashtirilgan 
blok-sxema (1-rasmga qarang) bilan ifodalash mumkin, bu erda quyidagi belgilar 
qo'llaniladi: 
MS - mobil stantsiya (mobil abonent); 
BS - tayanch stantsiya (boshqaruv markazi); 
UOR - radio signallarni birlashtirish uchun qurilma; 
R - takrorlagichlar; 
TsKMS - mobil aloqani kommutatsiya qilish markazi; 
PSTN - umumiy foydalanishdagi telefon tarmog'i; 
DPU - boshqaruv xonasi. 
4. Smartrunk-II tizimi qanday aloqa turlarini ta’minlab beradi? 
Trunking radioaloqa tizimlari operatsion va funktsional xususiyatlariga ko'ra 
guruhlarga birlashtirilishi mumkin bo'lgan ko'p sonli abonentlar uchun tezkor 
ma'lumotlarning intensiv almashinuvi bilan yuqori samarali bo'lgan tezkor mobil 
aloqa tizimlarini rivojlantirishning eng muvaffaqiyatli amalga oshirilishiga aylandi. 

---

Trunking tizimlari tomonidan ko'rsatiladigan xizmatlar doirasi juda keng va 
amalda ularning barcha xilma-xilligini o'z ichiga oladi: ma'lumotlarni uzatishdan 
radiotelefoniyagacha va oddiy xabarnomadan mobil ob'ektlarning joylashishini 
avtomatik aniqlashgacha. 
Magistral radioaloqa tizimlari - bu ko'p kanalli tizimlar bo'lib, ularda abonent 
avtomatik ravishda radiokanal va tizimning boshqa resurslari bilan ma'lum 
algoritmga muvofiq uning iltimosiga binoan ta'minlanadi, bu chastota resursidan 
foydalanishning yuqori samaradorligini ta'minlaydi. 
Radiokanalni tashkil qilish printsipiga ko'ra, barcha tranking tizimlarini uchta 
shartli guruhga bo'lish mumkin: 
Analog - selektiv qo'ng'iroq radiosi tizimlari (DTMF, Select 5 va boshqalar); 
Analog-raqamli - ulanishni o'rnatishda xizmat ma'lumotlarini uzatish raqamli 
rejimda va analog rejimda uzatish amalga oshiriladigan tizimlar (SmarTrunk II, 
MPT 1327, LTR, EDACS); 
Raqamli - EDACS ProtoCall, TETRA, Astro. 
Tizimda boshqaruv kanali mavjudligi bilan: 
Ulanishni o'rnatish vaqtida boshqaruv kanaliga ega bo'lgan tizimlar - SmarTrank 
II, Selekt 5 va boshqalar. 
Har xil usullarda shakllangan doimiy boshqaruv kanaliga ega tizimlar - TETRA, 
MPT 1327, LTR va boshqalar. 
Aloqa kanalini ta'minlash usuli bo'yicha: 

---

Butun aloqa seansi uchun doimiy - SmarTrank II, MPT 1327 va boshqalar. 
Faqat xabarlarni uzatish va aloqa seansi davomida o'zgartirishlar uchun taqdim 
etilgan - EDACS, TETRA. 
Asosiy 
jihozlarni 
boshqarishni 
tashkil 
etish 
printsipiga 
asoslanib: 
markazlashtirilmagan - SmarTrank II va boshqalar; markazlashtirilgan - MRT 
1327, EDACS, TETRA va boshqalar. Bundan tashqari, tranking tizimlarining 
barcha protokollarini 2 sinfga bo'lish mumkin: 
1. Ochiq protokollar (MPT 1327, TETRA); 
2. “Xususiy” protokollar (LTR, SmartNet, SmartZone, EDACS, ESAS va 
boshqalar). 
5. Shaxsiy radiochaqiriq tizimlari haqida tushuncha bering. 
Shaxsiy radiochiqarish tizimlari (radioqidiruvchi aloqa) bu tizimlar abonentlariga 
axborotni tezkor qidirish va uzatish uchun mo’ljallangan. 
Shaxsiy radiochiqarish tizimlari tizim abonentlariga shaxsiy biriktirilgan, 
miniatyur qabul qiluvchi еlementli radiokanallar bilan bog’langan markaziy qabul 
qiluvchi-uzatuvchi radioapparaturadan (umumiy holda qabul qiluvchi-uzatuvchi 
qurilmalardan) tuzilgan. Bunday qabul qilgichga (u cho’ntakka osongina 
joylashadi) еga bo’lgan abonent uni navbatchi rejimda ushlaydi; markaziy pultdan 
chiqaruv kelganda qabul qilgich abonent diqqatini jalb еtuvchi vibraciya yoki 
tovushli signal chiqaradi. Abonent qabul qilgichini ish rejimiga ulaydi va o’ziga 
yuborilgan axborotni еshitadi yoki jajji displeyda ko’rib chiqadi. 
Shaxsiy radiochiqarish tizimlari hududiy va lokal bo’ladi. 
Lokal tizimlar bir korxona yoki tashkilot hududida qo’llaniladi va odatda past 
chastotali radiokanallardan foydalanadi (bu holatda antenna ilmoqli tebratkich 
ko’rinishiga еga bo’lib, faqat korxona hududini qamrab oladi va undan tashqarida 
radioholakitlar hosil qilmaydi). Past chastotali (10’40 kGc) radioqidiruvchi 
tizimlarda ma’lumotlarni uzatish faqat bir taraflama: markaziy pultdan 
abonentlarga tomon boradi. 

---

Bunday tizimlarga misol tariqasida 49 abonentga mo’ljallangan ‘’Poisk’’, 90 
abonentga mo’ljallangan ‘’Svyaz’’ tizimlarini keltirish mumkin; hududni qamrab 
olishi , 1 kv km gacha. 
Hududiy tizimlar bir necha o’nlab va yuzlab megagercli diapazonda ishlovchi 
yuqori chastotali kanallardan foydalanadi, va kattaroq hududlarni qamrab oladi. 
YUkori chastotali tizimlar ikki taraflamadir (radiotelefon aloqaga o’xshash), lekin 
ko’pincha bir taraflama bo’ladi. 
SHaxsiy radiochiqarish hududiy tizimlarining ommaviy rivojlanishi peyjingli aloqa 
tizimi ko’rinishida bo’ladi, bu ularning foydalanish doirasini, xususan, lokal 
korxona va tashkilotlarda sezilarli kengaytiradi. 
6. Peydjing tizimining struktura sxemasini tushuntirib bering. 
Peyjingli aloqa o’zining paydo bo’lgan vaqtidan boshlab (50-yillarning o’rtalari) bir 
xil ma’noli bo’lmagan holda qabul qilindi. Uning foydaliligi, so’zsiz, aloqaning 
yuqori tezkorligi va narxi pastligi, chastotali resursni samarali ishlatishligidir. 
Uning еng asosiy kamchiligi shundaki, u shu paytga ham qator aloqaning bir 
taraflama turi bo’lib, bu uning ishonchliligini sezilarli pasaytiradi. 
Lekin bu kamchiligiga qaramay, peyjingli aloqa hozirgi vaqtda haqiqatda ommaviy 
tarqaldi. Peyjingli aloqaning abonentlari soni jahonda o’nlab million odamga etadi; 
rivojlangan mamlakatlarda peyjingli aloqadan 20% gacha aholi foydalanadi. 
Peyjing tizimining asosini peyjingli terminal tashkil еtadi, u nazoratchini qabul 
qilish-uzatish qurilmasidan, retranslyator, boshqarish pulti va antennadan tashkil 
topgan. Ma’lumotni uzatish uchun telefon, kompyuter, klaviaturadan foydalanish 
mumkin, qabul qilish uchun еsa , jajji UQT-qabul qilgich peyjer (peyjingli tizimlar 
146-174 MGc chastotalar diapazonida) ishlatiladi. 
Har bir peyjerga alohida telefon nomeri mos keladi va u bilan bog’lanish uchun 
nomerni terish va xabarni uzatish kerak. 
YAqin kelajakda ikki taraflama peyjerlarning paydo bo’lishi qutilmoqda, u faqat 
axborotni qabul qilib qolmasdan, balki ma’lumotlarni qabul qilganligi to’g’risida 
xabar va qisqa kodlantan javoblar yuborishi mumkin (ko’rgazmalarda shunday 
peyjerlarning ilk namunalari namoyish qilindi). 
Texnologiyaning zamonaviy darajasi ixtiyoriy o’lchamdagi peyjing tizimini , 
ofis miqyosidan tortib to umumdavlat miqyosigacha , ko’rish imkonini beradi. 
7. Peydjing terminali va protokollari xaqida ma’lumot bering. 
Informatsion texnologiyalarda port – bu yuborilayotgan va qabul qilinayotgan axborotlar 
o`rtasidagi bog`lanishni tashkil etadi (mantiqiy yoki fizik).Odatda quyidagilar: 

---

Qurilmali (apparatli) portlar – bu asosan kompyuterning fizik qurilmasi bo`lib u asosan 
vilka yoki kabel yordamida kompyuterga bog`lanadi.Ularga quyidagilar kiradi: 
Parallel port, Davomli port, USB, PATA/SATA, IEEE 1384 (FireWire), PS/2 
Kiritish- chiqarish porti – mikroprotsessorlarda (masalan Intel) qurilmalar yordamida 
ma`lumotlar almashish imkonini beradi. Kiritish- chiqarish porti dasturga ma`lumotlar 
berish va uni almashishni tashkil etadi. 
Tarmoqli port – TCP va UDP protokol parametrlari bo`lib u IP formatidagi ma`lumotlar 
paketi qo`llanilishini aniqlaydi. 
Xulosa 
Men bu Laboratoriya mashg'uloti ishini qilishimda o'zimga kerakli bo'lgn bilim va 
ko'nikmalarni oldim. Simsiz tarmoqlar va uni tarqalishi bizni hayotimizda tutgan 
o'rni va ularni tarqalishi haqida malumotlarga ega bo'ldim va yanada bilimimni 
boyitdim.