Ldoshev, Q. Muftaydinov, V. Abdurahmonov

Oilaning mulkiy munosabatlari. Jam iyatning mustahkamligi har 
jihatdan oilaning mustaxkam bo‘lishiga bog‘liqdir.
Shuning uchun islom dinida oiladagi mulkiy munosabatlaiga katta e’tibor 
beriladi.
«Qur’oni karim»ning «Niso* surasida yangi islomiy jamiyat qurishga 
bo‘lgan intilish o ‘z aksini topgan. Jumladan, yetimlaming haqlariga rioya 
qilish, kichik yoshdagi bolalar, zaif kishilar va ayollar huquqlarini himoya 
qilish masalalariga alohida e ’tibor berilgan. Shuningdek, bu surada 
ayollardan jabr va zulmni ko‘tarib, ularga haqiqiy insoniy munosabatda 
bo‘lish yo‘lga qo‘yilgan. Surada mahr masalasi keng bayon qilingan.
Islom dinidan ilgari turmushga chiqariladigan xotin-qizlaming mahrini 
ulam ing otasi, aka-ukasi yoki boshqa qarindoshi kuyov tom on bilan 
savdolashib, olishar va o ‘zlari tasarruf qilishardi. Islom dini bu nom a’qul 
oldi-berdini harom qildi. M ahm i kelinga berilishi farz bo‘lgan haqga 
aylantirdi. M ahr kelinning shaxsiy mulkiga aylandi.
Oila ichidagi mulkiy munosabatlarda nafaaa ham katta o ‘rin tutadi.
45
.

---

Islom shariati qonunlarida erning xotiniga, farzandlariga, ota-ona, 
bobo-momolariga, yaqin qarindoshlariga beradigan nafaqalari, ularning 
miqdori va shartlari aniq bayon etilgan.
Oila ichidagi mulkiy munosabatlarda merosning о ‘m i katta. Meros 
deb voris qoldiruvchilarga tegishli bo‘lgan mulkiy va shaxsiy huquq hamda 
majburiyatlar yig‘indisiga aytiladi. Meros vafot qilgan odamning mol- 
mulkini haqdor oila a ’zolari o‘rtasida taqsimlanishini o ‘zida ifodalaydi. 
Merosning to ‘g‘ri taqsimlanishi oila a ’zolari o‘rtasidagi totuvlikni ta’rtun- 
lasa, noto‘g‘ri taqsimlanishi urish-janjallami keltirib chiqarishi mumkin.
«Qur’oni karim»da, Hadisi sharif va shariatning fiqh kitoblarida meros 
haqida yetarli m a’lumotlar berilgan. «Niso» surasida meros oila a’zolari 
o‘rtasida qanday taqsimlanishi aniq ko'rsatilgan. Payg‘ambarimiz o ‘zi ling 
bir qancha hadislarida «Qur’oni karim» ta’limotidagi merosga oid fikr ami 
keng sharhlab berganlar. Islomiy fiqh kitoblarida meros to ‘g‘risida aricha 
chuqur m a’lumotlar berilgan. «Muxtasar»da ta ’kidlanishicha, agar \afot 
etuvchi tirikligida mol-mulkni vorislariga vasiyat qilib qoldirmagan bo‘lsa, 
qolgan mol-mulkidan aw al vafot qiluvchining qarzi to'lanishi, qo gan 
mol-mulkini esa merosxo‘rlariga «Qur’oni karim»da belgilangan tart bda 
taqsimlanishi ko‘rsatilgan.