Lektsiya 1-modul: Bir kletkali haywanlar kishi alami: Sarkomastigoforalar tipi, klaslarǵa bóliniwi

1- Lektsiya

1-modul: Bir kletkali haywanlar kishi alami: Sarkomastigoforalar tipi, klaslarǵa bóliniwi.

Lektsiya rejesi:
1.Zoologiya páni sistemasi, obyektler hám úyreniw metodlari
2.Zoologiyaniń rawajlaniw tariyxi.
3.Haywan organizminiń dúzilisi hám qásiyetleri.
4.Haywanlardiń tirishilik etiwi.
5.Haywanlardiń kóbeyiw hám rawajlaniw qasiyetleri.
6.Haywanlardi sistemaǵa saliw.
7.Haywanatlar dúnyasin qorǵaw.


Tayanish sózleri: kletka toqima organ organlar sistemasi, avtotrof, geteratrof, jinissiz hám jinissiz kóbeyiw, binar namenklatura, zoologik taksonlar.


Zoologiya pánler sistemasi. Zoologiya grekshe sóz zoo - haywan logos - taliymat haywanlardin dúzilisi, tarqaliwi, tirishiligi jasaw ortaliǵı, qasiyetleri qorshaǵan ortaliq penen baylanisliǵI olardiń tariyxiy rawajlaniwin úyrenedi. Zoologiya kompleks pán bolip birqansha pánlerdi óz ishine aladi. Sistematika- túrlerdiń hár qiyliliǵin, óz-ara uqsasliǵI yaki bir-birinen parqina tiykarlanip túrli sistematik toparlar arasindaǵI ierarxik (tobe’lik) qatnaslarin úyrenedi. Morfologiya – haywanlardin sirtqi dúzilisi, anatomiya bolsa ishki dúzilisi, salistirma hám evalyutsion morfologiya túrli sistematik toparlarǵa kiriwshi haywanlrdiń dúzilisin hám tariyxiy rawajlaniwin tekseredi. Embriologiya haywanlardiń embrional rawajlaniwi (ontogenezi), filogenetika – haywanat dúnyasi evalyutsiyasi, haywanlar ekologiyasi – oniń sirtqi ortaliq penen óz-ara qatnasiqlarin, etologiya – haywanlardiń minez qulqin salistirip úyrenedi. Zoogeografiya zoologiya hám fizik geogrfiya pánleriniń bir tarmaǵI bolip, haywanlardiń tarqaliwi menen baylanisli bolǵan faktorlardi tekseredi. Áyyemgi geologik dawirde jasap, házir qirilip ketken haywanlar paleozoologiya, organizm funksiyasi fiziologiya pánleri izzertlew obyektleri esaplanadi.
Zoologiya izzertlew obektlerine tiykarlanipta birqansha pánlerge ajratiw múmkin. Misali protozoologiya bir kletkalilardi, gelmintologiya parazit qurtlardi, entomologiya shibin shirkeylerdi, akaralogiya kenelerdi, ixtiologiya baliqlardi, ornitologiya quslardi, teriologiya – sútemiziwshilerdi úyrenedi.
Zoologiya basqa biologiya pánleri sonday-aq meditsina, veterinariya hám awil xojaliq penen úzliksiz baylanisli. Zoologiyaniń kóp bólimleri parazitalogiya, gidrobiologiya, epizatologiya, epidemalogiya siyaqli kompleks pánler qatarina kiredi. Adam hám haywanlardiń parazitlerin úyreniw meditsina hám veteriynariya parazitologiyasi waziypasina kiredi.Topiraqta tirishilik etiwshi haywanlardi úyreniw topiraq payda boliw protseslerin túsinip aliw hám topiraq ónimdarliǵin arttiriw usillarin islep shiǵiw imkaniyatin beredi. Zologik izzertlewler baliqshiliq ham sharwashiliqti rawajlantiriw, awlanatuǵn haywanlar sanin tártipke saliw, paydali haywanlardi iqlimlastiriw hám kóbeyttiriw, awil xojaliq ziyanli haywanlarǵa qarsi gúresiwge járdem beredi. Haywanlar ortasindaǵI óz-ara qatnasiqlrdi, olar organizmdegi bio-ximiyaliq ózgerislerdi parazit hám ziyanli haywanlarǵa qarsi biologik gúres usillarin islep shiǵiwda úlken orin tutadi. Zoologiya pánindegi izzertlewler adamlar oyindagi tabiyatqa qaraǵanda ilmiy dúnyaqaraslarin qáliplestiriwinde úlken áhmiyetke iye. Zoologiya pánleri toplaǵan ilmiy daliyller organik álemniń rawajlaniwi haqqindaǵI evalyutsion taliymatti jaratiw ushin tiykar boldi. Insan hám uzaq dawam etken rawajlaniw natiyjesinde haywanat dúnyasinan ajralip shiǵip evalyutsion rawajlaniwiniń eń joqari basqishin kóterilgen sanali janzat esaplanadiyu