Lektsiya 1-modul: Bir kletkali haywanlar kishi alami: Sarkomastigoforalar tipi, klaslarǵa bóliniwi

DUNYA (KIŃDOM) - organic dunya sistemasindaǵI eń iri taksonlardan biri esaplanadi. Jaqin dawirgeshe organic dunya 4 ta dunya: Drobyankalar (Monera), Zamariqlar (Fungi, Mycota) , Ósimlikler (Plantae, Vegatabilia) hám Haywanlar (Animalia) dunyasina ajratilip úreniler edi. Bul sistemada Bakteriyalar hám sianobakteriyalar kishi dunya tarzde Drobyankalar dunyasi quramina kiritilgen. Ayrim sistematikler tiriklikdi 5 ta dunya: Bakeriyalar, Sianobakterialar, ósimlikler, zamariqlar hám hayvanlarǵa bólediler. Hazirgi davrde sisematiklar tarepinen eukariotlar ulken dunyasina jane bir jańa gruppa Protistler dunyasi kiritildi. (baqlań: sxema hám tablitsaǵa). Protistler (Protista), yaǵniy eń apuayi organizmler dunyasina duzilisi hám tirishiligi har turli bólǵan yadroli (eukariot) organizmler kiritiledi. Kletkalardiń qanigelespegenligi, yaǵniy toqima hám organlardiń bólmawi hámme Protistler ushin umumiy qasiyet esaplanadi. Ptotistler infuzoriya, amyoba, xlamidomanadaǵa uqsaǵan bir kletkali organizmler menen bi r qatarda qonǵiz, qizil hám jasil suw ótlariǵa uqsaǵan kóp kletkali suw ótlarini hám oz ishine aladi.

Organik olamga dunyolar bóyicha tavsif berilishi
Dunyo	Bakteri-yalar	Apxibakte-rialar	Protistalar		Ósimliklar		Zamariqlar	Hayvonlar
	Eubacteria	Archaebacteria	Protista		Plantae		Fungi	Animalia
Kletkasi	Yadro,orga- nellalari yóq, ketka devorida murein kislota bor.	Yadro, organel-lalar,kletka de-vorida murein kislota jóq,gene-etik materialieuk-ariotlarga jaqin	yadrosi bor,ayrim guruhlari kóp yadroli		Yadro,vaku-ola, xloro- plastlari bor, ketka divali selluloza-. dan ibarat		Yadroli,kletka devoiri qattiq xitin yamasa selliloza	Yadrosi bor, qattiq kletka qobiǵi bólmaydi
Duzilisi	Asosan bir hujayrali, kóp guruhlari (kolonial) guruhlari ham uchraydi		Bir hujay- rali va kóp hujayrali, tóqima- lari rivoj-lanmagan		Kóp kletkali, tóqimalari rivojlangan		Odatda kóp hujayrali mitsyliy. Hujayralar oraliǵi tósiǵi yóq	Kóp kletkalii, tóqima va organlari rawajlanǵan.
Oziqlaniw turi.	Geterotrof, avtotrof	Xemosintezlov- chi avtotrof, gete-rotrof, fotosin-tezlovchi geterotrof	Geterotrof, fotosintez-lovchi avtotrof		Avtotrof, fotosintez		Osmotrof, geterotrof	Golozoy geterotrof
Harakat-lanishi	Erkin jasaydi			Erkin yamasa jabisip jasaydi.		Aktiw hareketlenmeydi		Kópshiligi hareketshen.

Jóqarida keltirilgen tablitsadan iri biologic sistemalarni klassifikatsiya qiliw tikarinnan tórt tur belgilerge tikarlanǵanliǵI korinip turipdi. Usi klasifikatsiyada protistalar dunyosini bóleklep shiǵriluwi botyanika hám zoologiya úyrenetuǵun organizmler ortasinda aniq shegara qoyuwǵa imkan jaratadi.

HAYVANLAR SISTEMATIKASI. Biologiyada organizmler uqsasliǵI hám qarindasliǵina tikarlanip organizmler bólek gruppa - taksonlarǵa bóleklep úreniledi. Hayvonlarni taksonlarǵa ajratiw menen sistematika pani úrenedi. Hayvanlar stematikasinda tikarǵI taksonlar tip, sinif, turkim, tuqimlas, uruǵ, turdan turadi. Olar arasinda tur eń kishi,tip bolsa eń iri takson esaplanadi.bir turge kiruwshi haywanlardiń duzilisi hám trishilik etuwi ozara