Library ziyonet uz/ A lvido, ey

Alvido, ey Gulsari (qissa) 
Chingiz Aytmatov 
 
30 
library.ziyonet.uz/ 
 
uni eslaridan chiqarishadi. Buyuk futbolchining oʻrnini boshqasi egallaydi. Uchqur ot 
dovrugʻining qismati ham shunday. Musobaqalarda gʻolib chiqaverar ekan, uning 
shuhrati oshadi. Oralaridagi farq shundaki, otlar hasad qilishni bilmaydi, odamlar esa, 
Xudoga shukur, otlarga hasad qilishni hali oʻrganganlari yoʻq. Lekin gapning ochigʻi, 
hasad degan narsa aqlga sigʻmaydi. Shunday hodisalar boʻlganki, hasadgoʻylar odamga 
yomonlik qilish uchun ot tuyogʻiga mix qoqishgan. Oh, bu mash’um hasad! Ha, mayli, 
qurib ketsin... 
 
Chol Toʻrgʻayning karomati toʻgʻri chiqdi. Oʻsha bahorda saman yoʻrgʻaning baxt 
yulduzi porladi. Keksa-yu yosh hamma uni tanirdi: «Gulsari!», «Tanaboyning yoʻrgʻasi», 
«Ovulning koʻrki» deb tilga olardi. 
 
Hali «r» harfini ayta olmaydigan jajji bolalar saman yoʻrgʻaning yelishiga taqlid qilishib 
koʻchani changitishib chopisharkan: «Man Gulsaliman... Yoʻq, man Gulsaliman... Oyi, 
aytgin, man Gulsaliman-a... Chu-u, olgʻa, he-e-y-y, man Gulsali», deb qichqirishardi. 
 
Shuhratning nimaligini va u qanday buyuk qudratga ega ekanligini saman ot oʻzining 
birinchi katta poygasida bilgan edi. Bu 1 mayda boʻlgandi. 
 
Daryo yoqasidagi katta oʻtloqda oʻtkazilgan mitingdan soʻng sayl boshlandi. Har yoqdan 
son-sanoqsiz xaloyiq yigʻildi. Odamlar qoʻshni sovxozdan, togʻlardan, hatto 
Qozogʻistondan ham kelishgan edi. Qozoqlar oʻz otlarini qoʻyishdi. Aytishlaricha, 
urushdan keyin hali bunaqa katta bayram boʻlmagan ekan. 
 
Ertalabdanoq, Tanaboy egarlayotgan, ayil va uzangilarni diqqat bilan tekshirayotgan 
paytdayoq, saman ot egasining koʻzlari yonishidan va qoʻllarining qaltirashidan 
favqulodda bir narsa boʻlishini sezgan edi. Xoʻjayini juda hayajonlanardi. 
 
– Hushyor boʻl, Gulsari, uyaltirib qoʻyma, – shivirladi u otning yoli va peshonasini tarab. 
– Sen oʻzingni sharmanda qilishing kerakmas, eshityapsanmi! Bunga haqqimiz yoʻq 
bizning, eshityapsanmi! 
 
Odamlarning ovozlari va yugurib-elishidan ham favqulodda bir nima kutilayotganligi 
sezilardi. Qoʻshni yaylovlarda yilqichilar otlarini egarlashardi. Bolalar allaqachon otlarga 
minib olishgandi, ular qiyqirib atrofda chopib yurishardi. Keyin yilqichilar toʻplanishdi-
da, hammasi birgalikda daryo tomon yoʻl olishdi. 
 
Gulsari oʻtloqda bunchalik koʻp ot va odam yigʻilganidan gangib qolgandi. Daryo, suv 
boʻyidagi tepaliklar ustida shovqin-suron hukmron edi. Rang-barang roʻmol va 
koʻylaklardan, qip qizil bayroqlar va ayollarning oppoq lachaklaridan koʻzlar 
qamashardi. Otlarga eng yaxshi abzallar taqilgan. Uzangilar jaranglar, suvliqlar va 
otlarning koʻkraklariga osib qoʻyilgan kumush oʻmildiriqlar shaqirlardi. 
 
Chavandozlar ostidagi otlar qatorda toqatsizlanib depsinishar, jilovni yulqib, tuyoqlari 

---