Library ziyonet uz/ A lvido, ey

Alvido, ey Gulsari (qissa) 
Chingiz Aytmatov 
 
59 
library.ziyonet.uz/ 
 
Kigizlarni ham qirqib boshqa narsalarga kerak qildilar, yogʻochlari keraga, 
changʻoroqlari hovli devorlariga, mollar uchun qoʻralarga ishlatildi, hatto oʻchoqqa 
yoqildi... 
 
Keyin ma’lum boʻlishicha, oʻtovlarsiz uzoq yaylovlarda chorvachilik qilib boʻlmas ekan. 
Endi Tanaboy bunday soʻzlarni aytishga ogʻzi qanday borganligiga, koʻchma 
chorvachilik uchun hali oʻtovdan durustroq boshqa hech narsa oʻylab topilmaganligiga 
qaramay, uni nega qoralaganiga oʻzi ham hayron qolardi. Har bir kichik boʻlagi 
ajdodlarning asriy tajribasidan oʻtgan oʻtov oʻz xalqining ajoyib kashfiyoti ekanligini u 
qanday qilib koʻra olmadiykin? 
 
Endi u qari Toʻrgʻaydan qolgan ilma-teshik, is bosgan oʻtovda yashardi. Oʻtov juda eski 
edi, faqat Jaydar benihoya sabr-toqatlik boʻlgani uchun undan foydalanib kelayotgan 
edilar. U bir necha kunlab oʻtovni yamab-yasqar, yashab boʻladigan holga keltirar, bir-
ikki haftadan soʻng esa chirik kigiz yana sitilib ketar, yana teshiklar koʻrinib qolar, 
shamol gʻuvillab kirar, qor kirar, yomgʻir oʻtar edi. Tagʻin ayol tikish-yamashga 
kirishardi, bu ishning poyoni koʻrinmasdi. 
 
– Qachongacha azob chekamiz? – zorlanardi u, – qara, kigiz emas bu – kukun, toʻkilib-
sochilib ketyapti. Keragasi bilan uvuqlari nimaga oʻxshab qoldi! Aytgani uyalasan. Sen 
loaqal bizga yangi kigizlar olsangchi. Uyning egasimisan yo yoʻqmi? Axir biz ham 
odamga oʻxshab yashashimiz kerak-ku... 
 
Tanaboy avvallari uni yupatib, va’da qilib yurdi. Ovulda oʻziga yangi oʻtov oʻrnatib 
berishlari zarurligi haqida ogʻiz ochganida esa keksa ustalar allaqachonlar oʻlib 
ketishgani, yoshlar boʻlsa ularni qanday yasash toʻgʻrisida tasavvurga ham ega emasligi 
ma’lum boʻlib qoldi. Oʻtovlar uchun kolxozda kigizlar ham yoʻq edi. 
 
– Boʻlmasa jun beringlar, oʻzimiz kigiz bostirib olamiz, – iltimos qildi Tanaboy. 
 
– Qanaqa jun! – deyishdi unga. – Sen nima, osmondan tushdingmi? Junning hammasi 
plan boʻyicha sotilyapti, xoʻjalikda bir gramm ham qoldirish mumkin emas... Soʻng oʻtov 
oʻrniga brezent chodirni taklif qilishdi. 
 
Jaydar qat’iyan rad etdi: 
 
– Chodirda yashagandan koʻra yirtiq-yamoq oʻtovda yashagan yaxshiroq. 
 
Koʻpgina chorvadorlar bu vaqtda chodirlarga koʻchib oʻtishga majbur boʻlishgandi. 
Ammo bu oʻzi qanaqa turar joy? Na turib yura olasan, na oʻtira olasan, na olov yoqasan? 
Yozda haddan tashqari isib ketadi, qishda esa it ham sovugʻiga chiday olmaydi. Na 
buyumlarni joylashtira olasan, na oʻchoq qura bilasan, na chiroyliroq qilib bezata olasan. 
Mehmonlar kelib qolsa qayoqqa joylashtirishni bilmay qolasan. 
 

---